ŞİŞMANLIK NEDİR

Şişmanlık veya obezite, vücutta aşırı yağ birikimi sonucu ortaya çıkan bir sağlık durumudur. Obezite, genellikle vücut kitle indeksi (VKİ) kullanılarak tanımlanır ve bu indeks, kişinin boyu ve kilosuna dayalı bir hesaplamadır. Aşırı yağ birikimi, sağlık üzerinde olumsuz etkiler yapabilir ve birçok kronik hastalığa yol açabilir.

Obezitenin Tanımı

• Vücut Kitle İndeksi (VKİ), kişinin kilosunun boyuna göre hesaplandığı bir ölçüttür. Obezite genellikle şu şekilde sınıflandırılır:

  • VKİ 25-29.9: Fazla kilolu (kilolu)

  • VKİ 30-34.9: Obezite (sınıf 1)

  • VKİ 35-39.9: Obezite (sınıf 2)

  • VKİ 40 ve üzeri: Morbid obezite (sınıf 3), aşırı şişmanlık

Obezite, sadece estetik bir sorun değil, aynı zamanda birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilen bir hastalıktır.

Obezitenin Nedenleri

Obezite, genellikle genetik, çevresel, psikolojik ve biyolojik faktörlerin birleşiminden kaynaklanır. İşte obezitenin başlıca nedenleri:

• Yüksek kalorili gıdalar (fast food, tatlılar, işlenmiş gıdalar) ve yetersiz fiziksel aktivite, vücutta fazla kalori birikmesine ve bunun yağ olarak depolanmasına yol açar.

• Düşük fiziksel aktivite, vücudun harcadığı enerjiyi azaltır. Hareketsiz yaşam tarzı, özellikle bilgisayar başında oturmak, televizyon izlemek veya araba kullanmak, obezite riskini artırır.

• Genetik yatkınlık, obezite gelişme riskini artırabilir. Obeziteye eğilimli aile bireyleri, daha kolay kilo alabilirler. Ayrıca, bazı genetik bozukluklar, metabolizmayı etkileyerek kilo alımını tetikleyebilir.

• Stres, depresyon ve duygusal yeme gibi psikolojik faktörler, aşırı yeme alışkanlıklarına yol açabilir. Duygusal rahatsızlıklar, kişiyi rahatlatmak amacıyla fazla yemeye yönlendirebilir.

• Hormonel dengesizlikler, obeziteyi etkileyebilir. Özellikle tiroit bezi hastalıkları, insülin direnci ve diğer hormon problemleri, kilo alımını artırabilir.

• Yavaş metabolizma da bazı insanlarda aşırı kilo alımına yol açabilir. Metabolizma hızı, kalori yakma hızını belirler.

• Yaş ilerledikçe, metabolizma hızı yavaşlar ve vücut yağ depolama eğiliminde olabilir.

• Kadınlar, özellikle menopoz dönemi sonrası hormonal değişikliklerle birlikte daha fazla yağ depolayabilirler.

• Bazı ilaçlar (antidepresanlar, kortikosteroidler, bazı diyabet ilaçları) kilo alımına neden olabilir.

Obezitenin Belirtileri

• Aşırı kilo ve yağ birikimi: En belirgin belirti aşırı kilo alımı ve vücutta belirgin yağ birikimidir, özellikle karın bölgesinde.

• Hızlı yorulma: Aşırı kilolu insanlar genellikle daha çabuk yorulurlar ve fiziksel aktiviteler sırasında zorlanabilirler.

• Nefes darlığı: Fazla yağ birikimi, kalp ve akciğerleri zorlayarak nefes darlığına neden olabilir.

• Eklemlerde ağrı: Obezite, özellikle diz ve kalça eklemleri üzerinde aşırı baskı oluşturur, bu da eklem ağrılarına yol açabilir.

Obezitenin Sağlık Üzerindeki Etkileri

Obezite, yalnızca estetik bir sorun değil, aynı zamanda birçok ciddi sağlık probleminin de kaynağıdır:

• Obezite, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve inme gibi kardiyovasküler hastalıkların riskini artırır.

• Tip 2 diyabet, obezite ile güçlü bir şekilde ilişkilidir. Aşırı yağ dokusu, insülin direncine yol açabilir ve bu da kan şekeri seviyelerinin yükselmesine neden olabilir.

• Obezite, uyku apnesi ve astım gibi solunum problemlerine yol açabilir. Fazla vücut yağı, akciğerlerin düzgün çalışmasını engelleyebilir.

• Obezite, eklemler üzerinde aşırı baskı oluşturur, bu da osteoartrit ve diğer eklem hastalıklarının gelişmesine yol açabilir.

• Obezite, bazı kanser türlerinin (meme kanseri, kolon kanseri, rahim kanseri vb.) riskini artırabilir.

• Obezite, depresyon, özsaygı kaybı ve toplumsal dışlanma gibi psikolojik sorunlara neden olabilir.

Obezite Tedavisi

Obezite tedavisi, genellikle aşağıdaki yöntemlerle yapılır:

• Sağlıklı bir diyet, obezitenin tedavisinin temelini oluşturur. Kalori kısıtlaması, düşük yağlı, yüksek lifli ve protein ağırlıklı beslenme önerilir.

• Düzenli egzersiz yapmak, vücuttaki yağları yakarak kiloyu kontrol etmeye yardımcı olur. Haftada en az 150 dakika orta şiddette egzersiz önerilir.

• Şiddetli obezite vakalarında, doktorlar bazı ilaçlar veya diyet destek ürünleri önerebilir. Ancak, ilaç tedavisi yalnızca diyet ve egzersizle birlikte kullanılmalıdır.

• Bariyatrik cerrahi (mide küçültme ameliyatı, mide bandı gibi) aşırı kilolu bireyler için önerilebilir. Ancak, cerrahi tedavi genellikle diğer yöntemler başarısız olduğunda son çare olarak düşünülür.

• Bilişsel davranış terapisi veya psikolojik danışmanlık, yeme alışkanlıklarını değiştirmek ve duygusal yemek yeme davranışlarını yönetmek için yardımcı olabilir.

Sonuç

Obezite, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilen, ancak uygun tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle kontrol altına alınabilen bir hastalıktır. Diyet, egzersiz, ilaçlar ve bazen cerrahi müdahalelerle tedavi edilebilir. Erken müdahale ve profesyonel yardım, obezitenin sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek için önemlidir.