ŞEKER HASTALIĞI NEDENLERİ

Şeker hastalığı (diyabet), vücudun kan şekeri seviyelerini düzgün bir şekilde düzenleyememesi sonucu ortaya çıkan bir metabolik hastalıktır. Diyabetin temel nedeni, vücudun insülin üretimindeki yetersizlik veya insülinin etkisiz kullanımıdır. İnsülin, pankreas tarafından üretilen ve vücudun şekeri enerjiye dönüştürmesine yardımcı olan bir hormondur. Şeker hastalığının başlıca iki türü vardır: Tip 1 Diyabet ve Tip 2 Diyabet. Bunun yanı sıra, gestasyonel diyabet de hamilelik sırasında gelişebilir. Şeker hastalığının gelişiminde birçok genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörü rol oynar.

Şeker Hastalığının Nedenleri

• Bağışıklık Sistemi Sorunları: Tip 1 diyabet, vücudun bağışıklık sisteminin pankreasın insülin üreten hücrelerine saldırarak onları tahrip etmesi sonucu gelişir. Bu hastalık, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar.

• Genetik Yatkınlık: Tip 1 diyabet, genetik faktörlerin etkili olduğu bir hastalıktır. Ailede Tip 1 diyabetli birey bulunan kişilerin bu hastalığa yakalanma olasılığı daha yüksektir.

• Çevresel Faktörler: Çevresel faktörler, bağışıklık sistemini tetikleyebilir. Örneğin, bazı viral enfeksiyonlar, Tip 1 diyabetin gelişimine yol açabilir. Ancak bu durumun kesin mekanizmaları hala tam olarak bilinmemektedir.

• İnsülin Direnci: Tip 2 diyabette, vücut insüline karşı direnç geliştirir. Yani, pankreas yeterli insülin üretse de vücut hücreleri bu insüline düzgün tepki vermez ve kan şekeri seviyeleri yükselir.

• Genetik Faktörler: Ailede Tip 2 diyabet öyküsü olan kişilerde, hastalığa yakalanma riski daha yüksektir. Genetik yatkınlık, insülin direnci gelişmesini tetikleyebilir.

• Aşırı Kilolu Olma ve Obezite: Aşırı kilolu olmak, insülin direncini artıran önemli bir risk faktörüdür. Vücutta fazla yağ dokusunun bulunması, insülinin etkisini zayıflatır.

• Düşük Fiziksel Aktivite: Düzenli egzersiz yapmamak, vücutta insülinin etkin kullanımını engeller ve kan şekeri seviyelerinin yükselmesine yol açar.

• Sağlıksız Beslenme: Yüksek kalorili, şekerli ve işlenmiş gıdalarla beslenmek, insülin direncini artırabilir. Ayrıca, kötü beslenme alışkanlıkları ve yetersiz lif alımı, Tip 2 diyabet riskini artırır.

• Yaş: Yaş ilerledikçe, Tip 2 diyabet geliştirme riski artar. Özellikle 45 yaş ve sonrasında risk artmaktadır.

• Yüksek Tansiyon ve Yüksek Kolesterol: Yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol seviyeleri, Tip 2 diyabetin gelişmesinde etkili olabilir. Bu durumlar, kalp hastalıkları ve diğer komplikasyon risklerini de artırır.

• Hormonal Değişiklikler: Hamilelik sırasında, plasenta tarafından üretilen bazı hormonlar insülinin etkisini zayıflatabilir. Bu durum, kan şekeri seviyelerinin yükselmesine yol açar. Gestasyonel diyabet genellikle gebeliğin 24. ve 28. haftaları arasında ortaya çıkar.

• Genetik Yatkınlık: Gestasyonel diyabet geliştirme riski, ailesinde diyabet öyküsü bulunan kadınlarda daha yüksektir.

• Aşırı Kilo ve Obezite: Hamilelikten önce aşırı kilolu olan kadınlar, gestasyonel diyabet geliştirme riski taşır. Obezite, insülin direncini artırarak bu durumu tetikleyebilir.

• Yaş: 25 yaş ve üzeri kadınlar, gestasyonel diyabet riski açısından daha hassas olabilir.

• Irk ve Etnik Faktörler: Siyah, Hispanik ve Asyalı kadınlar, diğer etnik gruplara göre gestasyonel diyabet geliştirme açısından daha yüksek risk altındadır.

4. Diğer Risk Faktörleri

Bazı diğer faktörler de şeker hastalığının gelişmesinde etkili olabilir:

• Psikolojik Stres: Uzun süreli stres, kan şekeri seviyelerini yükseltebilir. Stres, vücutta kortizol gibi hormonların salgılanmasına yol açarak insülinin etkisini azaltabilir.

• Sigara İçmek: Sigara içenlerde insülin direnci artar ve bu da Tip 2 diyabet riskini artırabilir.

• Yetersiz Uyku: Uyku eksikliği, hormon dengesini bozarak kan şekeri seviyelerini etkileyebilir.

Sonuç

Şeker hastalığı (diyabet), genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörlerinin bir araya gelerek gelişen bir hastalıktır. Tip 1 diyabet, bağışıklık sistemi nedeniyle insülin üretiminin durması sonucu ortaya çıkar. Tip 2 diyabet, genetik ve çevresel faktörlerle birlikte insülin direncinin gelişmesi nedeniyle meydana gelir. Gestasyonel diyabet ise hamilelik sırasında hormon değişiklikleri nedeniyle gelişir. Her üç tür de, erken tanı ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir, ancak kontrolsüz diyabet ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Şeker hastalığının önlenmesi için sağlıklı bir yaşam tarzı, dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve aşırı kilodan kaçınmak oldukça önemlidir.