SEDEF HASTALIĞI TEDAVİSİ

Sedef hastalığı (psoriasis), tamamen iyileştirilemese de doğru tedavi ile semptomlar kontrol altına alınabilir ve hastalığın alevlenme dönemleri azaltılabilir. Tedavi, hastalığın şiddetine, türüne, vücutta etkilenen bölgelere ve kişinin yaşam kalitesine göre şekillendirilir. Amaç, cilt iltihabını azaltmak, cilt yenilenmesini yavaşlatmak ve hastalığın tetikleyicilerini kontrol altına almaktır.

Sedef Hastalığı Tedavi Yöntemleri

Cilde doğrudan uygulanan kremler ve merhemler, hafif ve orta şiddetli sedef hastalığında genellikle ilk basamak tedavilerdir.

• Kortikosteroid Kremler:

  • İltihabı ve kaşıntıyı azaltır. Düşük dozlar hafif vakalarda, yüksek dozlar şiddetli vakalarda kullanılır.

  • Uzun süreli kullanımı cilt incelmesine neden olabilir.

• D Vitamini Analogları:

  • Cilt hücrelerinin büyümesini yavaşlatır ve plakları düzleştirir. (Örneğin, kalsipotriol).

• Kömür Katranı:

  • Cilt hücrelerinin yenilenmesini yavaşlatır, kaşıntıyı hafifletir.

  • Özellikle saçlı deri sedefinde etkilidir.

• Salisilik Asit:

  • Ciltteki kalın plakların soyulmasını sağlar.

• Nemlendiriciler ve Yumuşatıcılar:

  • Cildin kurumasını ve çatlamasını önler, kaşıntıyı hafifletir.

Orta ve şiddetli sedef hastalığında etkili bir tedavi yöntemidir. Cilde kontrollü ultraviyole (UV) ışığı uygulanarak hastalık belirtileri azaltılır.

• UVB Terapisi:

  • Doğrudan UVB ışınları uygulanır, cilt hücrelerinin büyümesi yavaşlatılır.

• PUVA Terapisi:

  • Psoralen adlı bir ilaçla kombine edilen UVA ışığı kullanılır. Daha şiddetli vakalarda uygulanır.

• Dar Bant UVB:

  • Daha hassas bir fototerapi yöntemi olup, daha az yan etki ile etkilidir.

Orta ve şiddetli sedef hastalığında veya diğer tedaviler yetersiz kaldığında kullanılır. Bu ilaçlar tüm vücudu etkiler ve genellikle tablet veya enjeksiyon şeklindedir.

• Metotreksat:

  • Bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı azaltır.

  • Uzun süreli kullanımda karaciğer fonksiyonları yakından izlenmelidir.

• Siklosporin:

  • Bağışıklık sistemini baskılar, hızlı etki gösterir.

  • Yüksek tansiyon ve böbrek sorunlarına neden olabileceği için dikkatle kullanılmalıdır.

• Retinoidler:

  • A vitamini türevleridir. Cilt hücrelerinin yenilenmesini yavaşlatır.

  • Gebelikte kesinlikle kullanılmamalıdır.

• Apremilast:

  • Oral bir ilaçtır, iltihabı azaltır ve cilt belirtilerini hafifletir.

Hedefe yönelik tedavi yöntemidir ve özellikle şiddetli sedef hastalığında kullanılır. Bağışıklık sisteminin spesifik yollarını hedef alarak çalışır.

• Anti-TNF İlaçları:

  • Örnek: Adalimumab, Etanercept, Infliximab.

  • İltihaplı yanıtı baskılar.

• Interlökin İnhibitörleri:

  • Örnek: Ustekinumab, Secukinumab, Ixekizumab.

  • Bağışıklık sistemi tarafından üretilen belirli proteinleri hedef alır.

• T Hücresi İnhibitörleri:

  • Bağışıklık sistemi hücrelerini baskılar.

• Doğal Güneş Işığı:

  • Kontrollü miktarda güneş ışığı sedef semptomlarını hafifletebilir. Ancak aşırıya kaçmak güneş yanığına ve semptomların kötüleşmesine neden olabilir.

• Sağlıklı Beslenme:

  • Omega-3 yağ asitleri içeren gıdalar (balık, ceviz, keten tohumu) iltihaplanmayı azaltabilir.

  • Rafine şeker, işlenmiş gıdalar ve alkol tüketimi sınırlandırılmalıdır.

• Stres Yönetimi:

  • Stres, sedef hastalığının alevlenmesini tetikleyebilir. Yoga, meditasyon ve nefes egzersizleri yararlı olabilir.

• Nemlendirici Kullanımı:

  • Cildi nemli tutarak kuruluk ve kaşıntıyı önler.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

1. Sigara ve Alkol:

   • Sigara ve alkol tüketimi sedef hastalığını kötüleştirebilir, bu nedenle kaçınılmalıdır.

2. Cilt Bakımı:

   • Ilık suyla duş alınmalı ve cilt sert havlularla ovulmamalıdır.

   • Nemlendirici kremler düzenli olarak kullanılmalıdır.

3. Tetikleyicilerden Kaçınma:

   • Stres, enfeksiyonlar, cilt travmaları ve bazı ilaçlar sedefi tetikleyebilir. Bu faktörlerden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.

Sedef Hastalığına Eşlik Eden Durumların Yönetimi

• Psoriatik Artrit:

  • Eklem iltihabı ile karakterizedir. Fizik tedavi ve antiromatizmal ilaçlar kullanılabilir.

• Tırnak Sedefi:

  • Tırnakların korunması ve topikal tedavi uygulanması önerilir.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Belirtiler günlük yaşamı olumsuz etkiliyorsa.

• Ciltte geniş plaklar, çatlamalar ve kanamalar varsa.

• Eklem ağrısı veya şişlik gibi psoriatik artrit belirtileri gelişirse.

• Kullanılan tedaviye rağmen semptomlar kötüleşiyorsa.

Sonuç

Sedef hastalığının tedavisi, semptomları kontrol altına almak ve yaşam kalitesini artırmak için özelleştirilmiş bir yaklaşıma dayanır. Topikal tedaviler hafif vakalarda etkili olurken, şiddetli durumlarda biyolojik tedaviler ve sistemik ilaçlar devreye girer. Tedaviye ek olarak yaşam tarzı değişiklikleri ve tetikleyicilerden kaçınmak da semptomların hafifletilmesine yardımcı olur. Tedavi süreci için bir dermatoloğa düzenli olarak danışılması önemlidir.