SEDEF HASTALIĞI NEDİR

Sedef hastalığı, tıbbi adıyla psoriasis, kronik, iltihaplı bir cilt hastalığıdır. Bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi nedeniyle cilt hücrelerinin anormal şekilde hızla çoğalmasıyla oluşur. Bu durum, ciltte kalın, gümüş renkli pullarla kaplı kırmızı plakların oluşmasına yol açar. Genellikle dirsekler, dizler, saçlı deri ve sırt gibi bölgelerde görülür, ancak vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir.

Sedef Hastalığının Özellikleri

• Kronik: Hastalık uzun süreli ve tekrarlayıcıdır, ancak semptomların alevlendiği ve hafiflediği dönemler olabilir.

• Otoimmün: Bağışıklık sisteminin kendi cilt hücrelerine saldırmasıyla ortaya çıkar.

• Bulaşıcı Değildir: Sedef hastalığı diğer insanlara temas yoluyla bulaşmaz.

Sedef Hastalığının Nedenleri

Sedef hastalığının kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklandığı düşünülmektedir.

• Sedef hastalığı bir otoimmün hastalıktır; bağışıklık sistemi yanlışlıkla sağlıklı cilt hücrelerine saldırır ve hücre döngüsünü hızlandırır.

• Ailede sedef hastalığı öyküsü olan kişilerde görülme riski artar.

• Stres: Duygusal veya fiziksel stres semptomları kötüleştirebilir.

• Enfeksiyonlar: Streptokok boğaz enfeksiyonu gibi enfeksiyonlar sedef hastalığını tetikleyebilir.

• İlaçlar: Beta blokerler, lityum ve bazı anti-malarial ilaçlar semptomları kötüleştirebilir.

• Cilt Travması: Kesik, çizik veya güneş yanığı gibi durumlar hastalığı tetikleyebilir (Koebner fenomeni).

• Hava Koşulları: Soğuk ve kuru hava semptomları kötüleştirebilir.

Sedef Hastalığının Türleri

1. Plak Tipi Psoriasis:

   • En yaygın türdür. Kalınlaşmış, kırmızı, gümüş renkli pullarla kaplı plaklar görülür.

2. Guttat Psoriasis:

   • Genellikle çocuklarda ve gençlerde görülür. Küçük, su damlası şeklinde lezyonlar oluşur.

3. Püstüler Psoriasis:

   • Beyaz irin dolu kabarcıklar ve kızarık cilt ile karakterizedir.

4. Eritrodermik Psoriasis:

   • Cildin büyük bir kısmını kaplayan kızarıklık ve soyulma görülür. Bu tür, nadir ancak ciddi bir formdur.

5. Ters Psoriasis:

   • Cilt kıvrımlarında (koltuk altı, kasık gibi) görülür. Kızarık ve düz lezyonlar oluşur.

6. Tırnak Psoriasisi:

   • Tırnaklarda çukurlaşma, renk değişiklikleri ve tırnak kaybına neden olur.

7. Psoriatik Artrit:

   • Sedef hastalığına ek olarak eklem iltihabına yol açar, ağrı, şişlik ve sertlik görülür.

Sedef Hastalığının Belirtileri

• Kırmızı, Pullu Cilt Lekeleri: Gümüş renkli pullarla kaplı kızarıklıklar.

• Kaşıntı veya Yanma Hissi: Özellikle alevlenme dönemlerinde rahatsızlık verir.

• Ciltte Çatlama ve Kanama: Kuruluk nedeniyle cilt çatlayabilir.

• Tırnak Değişiklikleri: Tırnaklarda renk değişiklikleri, çukurlaşma veya ayrılma.

• Eklem Ağrıları: Psoriatik artritte eklem iltihabı belirtileri.

Sedef Hastalığının Tanısı

1. Fiziksel Muayene: Cilt, saçlı deri ve tırnakların görünümü incelenir.

2. Biyopsi: Ciltteki değişikliklerin psoriasis olduğunu doğrulamak için küçük bir cilt örneği alınabilir.

Sedef Hastalığının Tedavisi

Tedavi, semptomları hafifletmeyi, ciltteki döküntüleri azaltmayı ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler. Tedavi türü, hastalığın şiddetine ve türüne bağlı olarak değişir.

• Kortikosteroid Kremler: İltihabı ve kızarıklığı azaltır.

• D Vitamini Analogları: Hücre büyümesini yavaşlatır.

• Kömür Katranı: Kaşıntıyı azaltır ve plak oluşumunu yavaşlatır.

• Nemlendiriciler: Cilt kuruluğunu önler.

• Ultraviyole B (UVB) Terapisi: Cilde kontrollü UV ışığı uygulanarak hücre büyümesi yavaşlatılır.

• PUVA: Psoralen adlı bir ilaçla kombine edilen UVA ışığı.

• İmmünosupresanlar: Bağışıklık sistemini baskılayarak iltihabı azaltır (örneğin, metotreksat, siklosporin).

• Biyolojik İlaçlar: Spesifik bağışıklık sistemini hedef alır (örneğin, adalimumab, etanercept, ustekinumab).

• Retinoidler: Cilt hücrelerinin büyümesini kontrol eder.

Sedef Hastalığında Yaşam Tarzı Değişiklikleri

1. Stres Yönetimi: Stresi azaltmak için meditasyon veya yoga gibi yöntemler uygulanabilir.

2. Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri içeren diyetler (balık, ceviz) faydalı olabilir.

3. Sigara ve Alkol Tüketiminden Kaçınma: Hastalığı tetikleyebilir.

4. Nemlendirici Kullanımı: Cildi nemli tutmak, kuruluk ve çatlamayı önler.

5. Ilımlı Güneş Işığı: Kontrollü güneş ışığı semptomları hafifletebilir.

Sonuç

Sedef hastalığı, kronik bir durum olmasına rağmen, doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle semptomlar kontrol altına alınabilir. Tedavi planı kişiselleştirilmelidir, bu nedenle bir dermatologla düzenli olarak görüşmek önemlidir. Erken müdahale, semptomları hafifletir ve yaşam kalitesini artırır.