NÖROFİBROMATOZ NEDENLERİ

Nörofibromatoz (NF), genetik bir hastalıktır ve sinir sistemindeki hücrelerin anormal büyümesine neden olan genetik mutasyonlar sonucunda ortaya çıkar. Nörofibromatozun üç türü de (NF1, NF2 ve Schwannomatoz) genetik mutasyonlarla ilişkilidir, ancak her türün altında yatan nedenler farklıdır. İşte nörofibromatozun nedenleri detaylı şekilde açıklanmıştır:

1. Genetik Mutasyonlar

Nörofibromatoz, genetik mutasyonlar sonucu ortaya çıkar ve bu mutasyonlar hücre büyümesini ve bölünmesini düzenleyen genlerde meydana gelir.

• NF1 Genindeki Mutasyon:

  • 17. kromozomda bulunan NF1 geni mutasyona uğradığında ortaya çıkar.

  • NF1 geni, normalde sinir hücrelerinin büyümesini ve çoğalmasını kontrol eden nörofibromin adlı bir proteini üretir.

  • Bu gen mutasyona uğradığında nörofibromin üretimi azalır veya durur, bu da sinir hücrelerinin kontrolsüz şekilde büyümesine neden olur.

• Otozomal Dominant Geçiş:

  • NF1 genindeki mutasyon genellikle ebeveynden çocuğa geçer.

  • Ebeveynlerden birinde NF1 varsa, çocuğun bu hastalığı geliştirme riski %50’dir.

• Yeni Mutasyonlar:

  • NF1 vakalarının yaklaşık %50’si aile öyküsü olmadan, yeni bir genetik mutasyon sonucu ortaya çıkar.

• NF2 Genindeki Mutasyon:

  • 22. kromozomda bulunan NF2 geni mutasyona uğradığında ortaya çıkar.

  • NF2 geni, merlin veya schwannomin adı verilen bir proteini üretir. Bu protein hücre büyümesini düzenler.

  • Mutasyon sonucunda merlin proteini yetersiz hale gelir ve sinir kılıfındaki hücrelerin kontrolsüz büyümesine neden olur.

• Otozomal Dominant Geçiş:

  • NF2 gen mutasyonu genellikle ebeveynden çocuğa geçer.

  • Ebeveynlerden birinde NF2 varsa, çocuğun hastalığı geliştirme riski %50’dir.

• Yeni Mutasyonlar:

  • NF2 vakalarının yaklaşık %50’si yeni bir genetik mutasyon sonucu ortaya çıkar.

• SMARCB1 ve LZTR1 Genlerindeki Mutasyonlar:

  • Schwannomatoz, çoğunlukla bu iki gendeki mutasyonlarla ilişkilendirilir.

  • Bu genlerdeki mutasyonlar, sinir hücrelerinin çevresindeki kılıflarda schwannoma adı verilen tümörlerin gelişmesine yol açar.

• Sporadik Vakalar:

  • Schwannomatoz vakalarının çoğu aile öyküsü olmadan meydana gelir.

2. Kalıtım

Nörofibromatoz vakalarının büyük bir kısmı otozomal dominant olarak kalıtılır. Bu, hastalığın tek bir kusurlu genin varlığında ortaya çıkabileceği anlamına gelir:

• Ebeveynlerden biri hastalığa sahipse, çocuğun hastalığı geliştirme riski %50’dir.

• Ancak nörofibromatozun bazı vakaları aile geçmişi olmadan spontan mutasyon olarak ortaya çıkar.

3. Yeni (De Novo) Mutasyonlar

Nörofibromatoz vakalarının yaklaşık yarısı, aile öyküsü olmadan, spontan (de novo) gen mutasyonları sonucu oluşur:

• Bu mutasyonlar genellikle sperm veya yumurta hücresinde meydana gelir ve kişinin doğuştan bu mutasyonla dünyaya gelmesine neden olur.

• Yeni mutasyon vakalarında, kişinin çocuklarında bu hastalığın görülme riski yine %50’dir.

4. Hücresel Düzeyde Kontrolsüz Büyüme

Nörofibromatoz genlerindeki mutasyonlar, sinir sistemi boyunca hücre büyümesini kontrol eden proteinlerin üretimini engeller. Bu durum, kontrolsüz hücre büyümesine ve tümör oluşumuna neden olur:

• NF1 Genindeki Mutasyon: Nörofibromin üretimini azaltır, bu da sinir hücrelerinin hızla çoğalmasına neden olur.

• NF2 Genindeki Mutasyon: Merlin proteininin işlevini bozar ve sinir kılıfındaki hücrelerin tümör oluşturmasına yol açar.

• Schwannomatoz Gen Mutasyonları: Schwann hücrelerinin kontrolsüz büyümesi sonucu ağrılı tümörler oluşur.

5. Çevresel ve İkincil Faktörler

Genetik mutasyon, nörofibromatozun temel nedeni olsa da çevresel faktörler ve kişinin genel sağlığı, hastalığın belirtilerinin şiddetini etkileyebilir. Örneğin:

• Hormonlar: Ergenlik, gebelik ve menopoz gibi hormon değişiklikleri tümör büyümesini hızlandırabilir.

• Bağışıklık Sistemi: Zayıf bir bağışıklık sistemi, tümörlerin büyümesini kolaylaştırabilir.

• Radyasyon ve Travma: Radyasyona veya fiziksel travmaya maruz kalma, mevcut tümörlerin büyümesini tetikleyebilir.

Sonuç

Nörofibromatozun temel nedeni, genetik mutasyonlardan kaynaklanır. Bu mutasyonlar ya ebeveynlerden çocuğa geçer ya da kişinin yaşamının erken döneminde spontan bir şekilde meydana gelir. Hastalığın belirtileri ve şiddeti, genetik faktörlerin yanı sıra çevresel ve bireysel sağlık durumlarına göre değişebilir. Nörofibromatoz tanısı aldıysanız veya aile geçmişinizde bu hastalık varsa, genetik danışmanlık almanız ve düzenli takipler yaptırmanız önerilir.