MELANOM NEDİR

Melanom, ciltte bulunan pigment üreten hücreler olan melanositlerin anormal şekilde büyümesiyle oluşan, genellikle deriyi etkileyen bir tür cilt kanseridir. Melanom, diğer cilt kanserlerine kıyasla daha az yaygın olmasına rağmen, hızlı yayılma ve metastaz yapma potansiyeli nedeniyle en tehlikeli cilt kanserlerinden biridir. Erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir, ancak ilerlemiş vakalarda daha ciddi sonuçlara yol açabilir.

Melanomun Özellikleri

1. Pigment Üreten Hücrelerden Kaynaklanır:

   • Melanositler, cilde rengini veren melanini üretir.

2. Her Yaşta Görülebilir:

   • Genellikle yetişkinlerde daha sık görülse de çocuklarda ve gençlerde de gelişebilir.

3. En Çok Güneşe Maruz Kalan Bölgelerde Gelişir:

   • Yüz, sırt, kollar ve bacaklar gibi güneş ışığına açık bölgelerde daha yaygındır.

   • Ancak, ayak tabanı, avuç içi ve tırnak altı gibi güneşten korunmuş bölgelerde de ortaya çıkabilir.

Melanomun Türleri

1. Yüzeyel Yayılıcı Melanom:

   • En yaygın melanom türüdür.

   • Genellikle yatay olarak yayılır ve daha az derinlik oluşturur.

2. Nodüler Melanom:

   • Daha hızlı büyüyen ve genellikle dikey olarak deri altına doğru yayılan türdür.

   • Diğer türlere göre daha agresiftir.

3. Lentigo Maligna Melanom:

   • Daha yaşlı bireylerde ve genellikle güneşe uzun süre maruz kalan bölgelerde görülür.

   • Daha yavaş büyür.

4. Akral Lentijinöz Melanom:

   • Avuç içi, ayak tabanı ve tırnak altı gibi bölgelerde oluşur.

   • Diğer türlere göre daha nadirdir ve genellikle koyu tenli bireylerde görülür.

Melanomun Nedenleri

1. Ultraviyole (UV) Işınlarına Maruz Kalma:

   • Güneş ışığı veya solaryum gibi yapay kaynaklardan gelen UV ışınları, melanositlerin DNA'sına zarar vererek anormal hücre büyümesine yol açabilir.

2. Genetik Faktörler:

   • Ailede melanom öyküsü olan bireylerde risk artar.

3. Açık Tenli Olma:

   • Açık ten rengine, çillere veya kolayca güneş yanığı oluşan bir cilde sahip kişilerde risk daha yüksektir.

4. Çok Sayıda Ben (Nevüs):

   • Vücutta 50'den fazla ben olması melanom riskini artırabilir.

5. Bağışıklık Sistemi Zayıflığı:

   • Bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde risk daha yüksektir.

Melanomun Belirtileri

Melanom genellikle bir ben üzerinde veya ciltte yeni bir lezyon şeklinde ortaya çıkar. ABCDE kuralı, melanomu tanımada kullanılır:

1. A (Asimetri):

   • Benin bir yarısı diğerine benzemiyorsa.

2. B (Border/Sınır):

   • Kenarları düzensiz, girintili çıkıntılı veya bulanık görünüyorsa.

3. C (Color/Renk):

   • Farklı tonlarda renk içeriyorsa (örneğin, siyah, kahverengi, kırmızı, mavi).

4. D (Diameter/Çap):

   • Çapı 6 mm’den büyükse.

5. E (Evolving/Değişim):

   • Zamanla boyut, şekil veya renk değişikliği gösteriyorsa.

Diğer belirtiler:

• Kaşıntı, ağrı veya kanama.

• Ciltte yeni ve hızlı büyüyen lezyonlar.

Melanomun Tanısı

1. Fizik Muayene:

   • Dermatolog, şüpheli lezyonları inceler ve gerekirse dermatoskop kullanır.

2. Biyopsi:

   • Lezyondan alınan örnek, mikroskop altında incelenir.

3. Lenf Nodu İncelemesi:

   • Melanomun yayılıp yayılmadığını belirlemek için lenf nodları kontrol edilir.

4. Görüntüleme Testleri:

   • İleri evrelerde bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya PET taraması yapılabilir.

Melanomun Tedavisi

• Erken evredeki melanomlar, genellikle cerrahi ile tamamen çıkarılabilir.

• Çevredeki sağlıklı doku da çıkarılarak temiz sınırlar oluşturulur.

• Bağışıklık sistemini güçlendirerek kanser hücrelerini hedef alır.

• Örnek: Ipilimumab, Nivolumab.

• Genetik mutasyonları hedef alan ilaçlar kullanılır.

• Örnek: BRAF mutasyonu olan hastalarda Vemurafenib.

• Cerrahi müdahale sonrası kalan kanser hücrelerini yok etmek için kullanılır.

• İleri evredeki melanomlarda uygulanabilir.

• İleri evre melanomlarda kullanılan bir yöntemdir.

• Ancak immünoterapi ve hedefe yönelik tedaviler daha yaygın olarak tercih edilir.

Melanomdan Korunma

1. UV Korunması:

   • Güneş ışığından korunmak için güneş kremi kullanın, şapka ve koruyucu giysiler giyin.

   • Solaryumdan kaçının.

2. Benlerin Düzenli Takibi:

   • Mevcut benlerdeki değişiklikleri takip edin ve düzenli dermatolojik kontrol yaptırın.

3. Kendi Kendine Cilt Muayenesi:

   • Aynada tüm vücudu kontrol ederek yeni veya değişen lezyonları gözlemleyin.

Sonuç

Melanom, erken teşhis edildiğinde başarıyla tedavi edilebilen ancak ilerlemişse ciddi sonuçlara yol açabilen bir cilt kanseridir. Güneşten korunma, düzenli cilt kontrolleri ve risk faktörlerinin farkında olunması, melanomun önlenmesi ve erken teşhisinde kritik öneme sahiptir. Şüpheli bir cilt değişikliği fark ederseniz, hemen bir dermatoloğa başvurun.

MELANOM NEDENLERİ

Melanom, melanositlerin (pigment üreten hücreler) anormal şekilde büyümesiyle oluşan bir cilt kanseri türüdür. Melanomun kesin nedenleri tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik ve çevresel faktörlerin birleşimi hastalığın gelişiminde önemli rol oynar. Aşağıda melanomun başlıca nedenleri ve risk faktörleri açıklanmıştır.

Melanomun Nedenleri

• Güneş Işınları:

  • Melanomun en önemli nedenlerinden biridir. Güneş ışığındaki UV ışınları, melanositlerin DNA'sına zarar vererek kansere yol açabilir.

  • Özellikle çocukluk döneminde meydana gelen şiddetli güneş yanıkları, melanom riskini artırır.

• Solaryum (Yapay UV Maruziyeti):

  • Solaryum cihazları melanom riskini önemli ölçüde artırır, özellikle genç yaşta kullanım.

• Aile Öyküsü:

  • Ailesinde melanom geçmişi olan bireylerin riski daha yüksektir.

• Genetik Mutasyonlar:

  • CDKN2A ve BRAF gibi genlerdeki mutasyonlar, hücre büyüme kontrolünü bozarak melanom gelişimine katkıda bulunabilir.

• Açık Tenli Bireyler:

  • Açık tenli, çilli veya kolayca güneş yanığı oluşan kişilerde melanom riski daha yüksektir.

• Çok Sayıda Ben (Nevüs):

  • 50'den fazla benin bulunması veya atipik (şekli ve rengi düzensiz) benler melanom riskini artırır.

• Kalıtsal Pigment Bozuklukları:

  • Xeroderma Pigmentosum gibi cilt kanserine yatkınlık oluşturan genetik durumlar.

• Zayıf Bağışıklık Sistemi:

  • Organ nakli sonrası immünosupresif tedavi gören bireyler veya HIV/AIDS gibi bağışıklık sistemi zayıflığı olan kişilerde melanom riski artar.

• Yaş:

  • Melanom her yaşta ortaya çıkabilir, ancak genellikle orta yaş ve üzerindeki bireylerde daha yaygındır.

• Cinsiyet:

  • Kadınlarda genellikle bacaklarda, erkeklerde ise sırt ve göğüs bölgesinde daha sık görülür.

• Geçmişte Melanom Geçirmiş Olmak:

  • Daha önce melanom tanısı almış bireylerde ikinci bir melanom gelişme riski daha yüksektir.

• Güneşli Bölgelerde Yaşamak:

  • Ekvatora yakın bölgelerde yaşayanlar daha yoğun UV ışınına maruz kalır.

• Rakım:

  • Daha yüksek rakımlarda UV ışınlarının etkisi daha güçlüdür.

Melanom Risk Faktörleri

1. Açık renk gözler ve saçlar (mavi göz, sarı veya kızıl saç).

2. Sık güneş yanığı geçmişi.

3. Doğal pigmentasyon eksikliği (albinizm gibi).

4. Güneş koruyucu kullanmama veya yanlış kullanım.

5. Aşırı dış mekân aktiviteleri.

Melanomdan Korunma

• Güneşten Korunma:

  • Güneş kremi (SPF 30 veya daha yüksek) kullanın, geniş kenarlı şapka takın ve güneş ışınlarının en yoğun olduğu saatlerde (10:00-16:00) güneşten kaçının.

• Solaryumdan Kaçının:

  • Yapay UV ışınlarına maruziyeti önlemek için solaryum cihazlarını kullanmayın.

• Düzenli Cilt Kontrolleri:

  • Kendi kendinize düzenli olarak cilt muayenesi yapın ve şüpheli lezyonları bir dermatologa gösterin.

• Koruyucu Giysiler:

  • Uzun kollu giysiler ve UV korumalı gözlükler kullanın.

Sonuç

Melanomun temel nedenleri arasında UV ışınlarına maruz kalma, genetik yatkınlık ve bağışıklık sistemi zayıflığı yer alır. Bu faktörlerin farkında olmak ve koruyucu önlemler almak, melanom riskini önemli ölçüde azaltabilir. Şüpheli bir cilt değişikliği fark ettiğinizde, erken tanı ve tedavi için bir sağlık uzmanına başvurmanız önemlidir.