KOLESTEROL NEDİR

Kolesterol, vücudumuzda bulunan ve hücrelerin normal çalışması için gerekli olan yağ benzeri bir maddedir. Hem vücudumuzda doğal olarak üretilir hem de hayvansal gıdalar yoluyla alınabilir. Kolesterol, hücre zarlarının yapı taşıdır ve hormonlar, D vitamini ve safra asitleri gibi önemli maddelerin üretiminde rol oynar.

Kolesterol Türleri

Kolesterol, kanda proteinlerle birleşerek lipoprotein adı verilen kompleksler halinde taşınır. Bu lipoproteinler taşıma şekline göre sınıflandırılır:

1. LDL (Düşük Yoğunluklu Lipoprotein) - "Kötü Kolesterol"

   • LDL kolesterol, kolesterolü karaciğerden vücuttaki dokulara taşır.

   • Kanda fazla miktarda bulunması durumunda, damar duvarlarında birikerek plaklar oluşturur ve damar tıkanıklığına neden olabilir.

2. HDL (Yüksek Yoğunluklu Lipoprotein) - "İyi Kolesterol"

   • HDL kolesterol, fazla kolesterolü dokulardan alıp karaciğere geri taşır.

   • Karaciğer, bu fazla kolesterolü safra yoluyla vücuttan atar.

   • HDL seviyesinin yüksek olması, kalp-damar sağlığı açısından koruyucudur.

3. VLDL (Çok Düşük Yoğunluklu Lipoprotein)

   • VLDL, kanda trigliserit adı verilen yağları taşır.

   • Aşırı miktarda bulunması da damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.

4. Trigliseritler

   • Trigliseritler, kanda bulunan bir diğer yağ türüdür. Enerji kaynağı olarak kullanılır, ancak fazla miktarda olduğunda kalp hastalıkları riskini artırabilir.

Kolesterol Seviyeleri

Kolesterol seviyeleri, genellikle bir kan testi ile ölçülür ve aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

• Toplam Kolesterol: 200 mg/dL'nin altı ideal kabul edilir.

• LDL Kolesterol: 100 mg/dL'nin altı ideal; 160 mg/dL'nin üzeri yüksek kabul edilir.

• HDL Kolesterol: 60 mg/dL'nin üzeri iyi; 40 mg/dL'nin altı düşük kabul edilir.

• Trigliseritler: 150 mg/dL'nin altı normaldir.

Kolesterol Neden Önemlidir?

Kolesterol seviyelerinin dengede tutulması, özellikle kalp ve damar sağlığı için hayati öneme sahiptir. Yüksek kolesterol (hiperkolesterolemi) şu durumlara yol açabilir:

• Ateroskleroz: Damar duvarlarında plak birikimi

• Kalp Krizi: Kalp damarlarının tıkanması

• Felç (İnme): Beyin damarlarının tıkanması

• Periferik Arter Hastalığı: Bacak gibi ekstremitelerde damar tıkanıklığı

Kolesterolü Etkileyen Faktörler

1. Beslenme: Doymuş yağlar ve trans yağlardan zengin diyet LDL seviyesini artırır.

2. Genetik: Bazı bireyler genetik olarak yüksek kolesterole yatkındır.

3. Fiziksel Aktivite: Egzersiz HDL seviyesini artırabilir.

4. Yaş ve Cinsiyet: Kolesterol seviyeleri yaşla birlikte artabilir; kadınlar menopoz sonrası daha yüksek risk altındadır.

5. Sigara ve Alkol: Sigara HDL'yi düşürürken, fazla alkol trigliseritleri artırabilir.

Kolesterolü Yönetmek İçin İpuçları

• Doymuş yağ ve trans yağ içeren gıdalardan kaçının.

• Lif açısından zengin yiyecekler (sebzeler, meyveler, tam tahıllar) tüketin.

• Düzenli egzersiz yapın.

• Sigara ve alkol tüketimini sınırlayın.

• Sağlıklı kilonuzu koruyun.

Düzenli kan testleriyle kolesterol seviyelerinizi takip etmek ve gerektiğinde bir doktora danışarak tedaviye başlamak, kolesterolün kontrol altında tutulması için önemlidir.