KLEPTOMANİ NEDİR

Kleptomani, kişinin ihtiyaç duymadığı ya da maddi değerine bakmaksızın bir eşyayı çalma dürtüsünü kontrol edemediği bir davranış bozukluğudur. Bu durum, bireyin çaldığı nesnelerin maddi ya da kullanışlılık açısından herhangi bir değeri olmasa bile, çalma eylemini tekrarlayan bir şekilde yapma dürtüsünü içerir. Kleptomani, bir hırsızlık suçu değil, psikolojik bir rahatsızlıktır ve dürtü kontrol bozuklukları kategorisine girer.

Kleptomani'nin Özellikleri

1. Çalma Dürtüsünü Kontrol Edememe:

   • Kleptomani hastası, çalma dürtüsüne karşı koymakta zorlanır.

2. Planlanmamış ve Anlık Çalma:

   • Çalma eylemi genellikle önceden planlanmamış olup anlık bir dürtüyle gerçekleştirilir.

3. Çaldığı Eşyaları Kullanmama:

   • Çalınan nesneler genellikle kişisel bir amaçla kullanılmaz; bazen geri iade edilir, bazen de atılır.

4. Utanç ve Pişmanlık:

   • Çalma eyleminden sonra suçluluk, utanç ve pişmanlık hissi duyulur.

5. Tatmin ve Rahatlama Hissi:

   • Çalma eylemi sırasında birey geçici bir rahatlama ve tatmin hisseder.

Kleptomani ile Hırsızlık Arasındaki Fark

• Hırsızlık:

  • Maddi kazanç sağlamak ya da ihtiyaç duyulan bir eşyayı almak için bilinçli ve planlı olarak yapılan bir eylemdir.

• Kleptomani:

  • Çalma dürtüsü tamamen kontrol edilemez bir şekilde ortaya çıkar ve maddi kazanç veya ihtiyacı karşılama amacı taşımaz.

Kleptomani Belirtileri

1. Çalma Dürtüsü:

   • Çalma isteği yoğun bir şekilde hissedilir.

2. Gerginlik ve Rahatsızlık Hissi:

   • Çalma eylemi öncesinde bireyde artan bir gerginlik ve huzursuzluk hissi oluşur.

3. Eylem Sırasında Rahatlama:

   • Çalma işlemi sırasında birey kısa süreli bir rahatlama ve tatmin hissi yaşar.

4. Sonrasında Suçluluk ve Pişmanlık:

   • Eylem tamamlandıktan sonra suçluluk ve utanç duyguları yoğunlaşır.

Kleptomani'nin Nedenleri

Kleptomani'nin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bir dizi biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörün etkili olduğu düşünülmektedir:

• Serotonin Eksikliği:

  • Dürtü kontrolü üzerinde etkili olan serotonin seviyelerindeki dengesizlik, kleptomani ile ilişkilendirilmiştir.

• Dopamin Artışı:

  • Çalma eylemi sırasında dopamin salınımı artar ve bireyde ödül hissi yaratır.

• Çocuklukta yaşanan travmalar.

• Kaygı bozukluğu veya depresyon gibi ruhsal rahatsızlıklar.

• Özgüven eksikliği ve duygusal boşluk.

• Ailede dürtü kontrol bozuklukları veya madde bağımlılığı gibi sorunların varlığı, kleptomani riskini artırabilir.

• Yoğun stres, baskı veya travmatik olaylar, kleptomani davranışını tetikleyebilir.

Kleptomani Tanısı

Kleptomani, bir psikolog veya psikiyatrist tarafından tanı konulabilir. Tanı genellikle şu yollarla yapılır:

1. Detaylı Görüşme:

   • Bireyin çalma davranışları, duygusal durumu ve yaşam öyküsü değerlendirilir.

2. DSM-5 Kriterleri:

   • Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanı kriterlerine göre kleptomani belirtilerinin olup olmadığı kontrol edilir.

3. Diğer Rahatsızlıkların Dışlanması:

   • Hırsızlık, maddi kazanç sağlama amacıyla yapılan davranışlar veya başka psikiyatrik rahatsızlıklar (ör. bipolar bozukluk) dışlanır.

Kleptomani Tedavisi

Kleptomani, tedavi edilebilir bir rahatsızlıktır. Tedavi genellikle psikoterapi ve gerektiğinde ilaç kullanımını içerir.

• Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT):

  • Çalma davranışını tetikleyen düşünce ve duyguların değiştirilmesine odaklanır.

• Dürtü Kontrol Teknikleri:

  • Çalma dürtüsüyle başa çıkma stratejileri geliştirilir.

• Grup Terapisi:

  • Benzer sorunları yaşayan bireylerle paylaşım, destek sağlar.

• Antidepresanlar (SSRI'lar):

  • Serotonin seviyelerini düzenlemek için kullanılabilir.

• Dopamin Düşürücü İlaçlar:

  • Ödül hissini kontrol etmeye yardımcı olabilir.

• Anksiyolitikler:

  • Kaygıyı azaltmak için kullanılabilir.

Kleptomani ile Başa Çıkma Yöntemleri

1. Kendi Tetikleyicilerini Tanıma:

   • Çalma dürtüsünü tetikleyen durumları belirlemek ve bunlardan kaçınmak.

2. Dürtüyle Başa Çıkma Teknikleri:

   • Derin nefes alma, dikkat dağıtma gibi yöntemler uygulamak.

3. Destek Gruplarına Katılma:

   • Kleptomani tedavisine yönelik grup terapileri faydalı olabilir.

Kleptomani Hakkında Önemli Notlar

• Kleptomani bir irade zayıflığı ya da ahlaki bir sorun değildir. Bu durum, psikolojik bir rahatsızlıktır ve tedavi gerektirir.

• Kleptomani bireylerde utanç ve suçluluk duygusuna yol açsa da, profesyonel yardım ile bu durum kontrol altına alınabilir.

Eğer kleptomani belirtileri yaşıyorsanız veya çevrenizde böyle bir durumdan şikayetçi olan birisi varsa, bir psikolog veya psikiyatriste başvurmak önemlidir. Erken teşhis ve uygun tedavi, bu rahatsızlığın kontrol altına alınmasını sağlar.