KISIRLIK NEDENLERİ

Kısırlık (infertilite), bir çiftin düzenli ve korunmasız cinsel ilişkiye rağmen 12 ay veya daha uzun bir süre boyunca gebelik elde edememesi durumudur. Kadın veya erkekten kaynaklanabilir ya da her iki tarafın da üreme sistemindeki sorunlar kısırlığa neden olabilir. Bazen de neden belirlenemez ve bu durum "açıklanamayan infertilite" olarak adlandırılır. İşte kısırlığın başlıca nedenleri:

1. Kadınlarda Kısırlık Nedenleri

Kadın kaynaklı kısırlığın temel nedenleri, yumurtlama sorunları, fallop tüplerindeki tıkanıklıklar ve rahim anomalileridir.

Kadın kısırlığının en yaygın nedenidir.

• Hormonal Dengesizlikler:

  • Hipofiz veya hipotalamus kaynaklı hormon sorunları (ör. FSH, LH eksikliği).

• Polikistik Over Sendromu (PCOS):

  • Yumurtlamanın düzensiz veya hiç gerçekleşmemesine yol açabilir.

• Erken Yumurtalık Yetmezliği:

  • Yumurtalıkların 40 yaşından önce işlevini kaybetmesi.

• Tiroid Hastalıkları:

  • Hipo- veya hipertiroidizm yumurtlama döngüsünü etkileyebilir.

Yumurta ve spermin buluşmasını engelleyebilir.

• Pelvik Enfeksiyonlar:

  • Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (ör. klamidya, gonore).

• Geçirilmiş Cerrahiler:

  • Karın veya pelvik bölgede yapılan ameliyatlar.

• Endometriozis:

  • Rahim iç dokusunun rahim dışında büyümesi tüplerde yapışıklıklara yol açabilir.

• Miyom ve Polipler:

  • Rahim içinde veya duvarında büyüyen kitleler embriyonun yerleşmesini zorlaştırabilir.

• Rahim Şekil Bozuklukları:

  • Doğuştan gelen anomaliler veya sonradan oluşan yapısal problemler.

• Asherman Sendromu:

  • Rahim içinde yapışıklıkların oluşması.

• Kadınlarda doğurganlık, 35 yaşından sonra belirgin şekilde azalır.

• Yumurtaların sayısı ve kalitesi yaşla birlikte düşer.

• Diyabet, otoimmün hastalıklar (ör. lupus), böbrek hastalıkları.

• Aşırı kilo, yetersiz beslenme.

• Sigara, alkol ve uyuşturucu kullanımı.

2. Erkeklerde Kısırlık Nedenleri

Erkek kısırlığının temel nedenleri sperm kalitesi ve miktarındaki sorunlarla ilişkilidir.

• Düşük Sperm Sayısı (Oligospermi):

  • Sperm sayısının normal seviyelerin altında olması.

• Hareket Bozukluğu (Astenospermi):

  • Spermlerin hareket yeteneğinin düşük olması.

• Anormal Şekil (Teratospermi):

  • Spermlerin normal şekil ve yapıdan farklı olması.

• Varikosel:

  • Testis damarlarının genişlemesi ve kan dolaşımının bozulması.

• Enfeksiyonlar:

  • Testis iltihapları (ör. orşit), sperm üretimini etkileyebilir.

• Travmalar:

  • Testis bölgesine alınan darbeler.

• İnmemiş Testis:

  • Testislerin skrotuma inmeyip karın içinde kalması.

• Hipofiz bezi veya hipotalamus kaynaklı hormon dengesizlikleri.

• Testosteron eksikliği.

• Klinefelter sendromu veya Y kromozomunda yapısal bozukluklar.

• Ereksiyon veya ejakülasyon (boşalma) sorunları.

• Retrograd ejakülasyon (spermin mesaneye geri kaçması).

• Yüksek sıcaklığa maruz kalma (ör. sauna, sıcak banyo).

• Radyasyon ve toksik kimyasallar.

• Sigara, alkol ve madde kullanımı.

3. Her İki Tarafta Ortak Olan Kısırlık Nedenleri

• Stres:

  • Kronik stres hormon dengesizliklerine yol açabilir.

• Aşırı Kilo veya Zayıflık:

  • Kadınlarda adet düzensizliğine, erkeklerde hormon bozukluklarına neden olabilir.

• Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar:

  • Hem kadın hem de erkek üreme sistemini olumsuz etkiler.

• Bağışıklık Sisteminin Sperm veya Yumurtaya Tepkisi:

  • Kadınlarda spermlere karşı bağışıklık reaksiyonu gelişebilir.

• Yaş Faktörü:

  • Kadınlarda doğurganlık yaşla daha hızlı azalırken, erkeklerde de sperm kalitesi ilerleyen yaşlarda düşer.

4. Açıklanamayan (İdiopatik) Kısırlık

• Bilinmeyen Nedenler:

  • Çiftlerin %10-15'inde yapılan tüm testlere rağmen kısırlık nedeni belirlenemez.

• Bu durumda yardımcı üreme teknikleri (ör. tüp bebek) genellikle etkili olabilir.

5. Geçici veya Dönemsel Kısırlık Nedenleri

• İlaç Kullanımı:

  • Kanser tedavilerinde kullanılan kemoterapi ilaçları.

  • Hormonal ilaçlar ve anabolik steroidler.

• Yetersiz veya Düzensiz Cinsel İlişki:

  • Ovulasyon dönemi dışındaki zamanlarda ilişkiye girmek.

• Geçici Hormonal Dengesizlikler:

  • Hormon seviyelerinde dalgalanmalara yol açan geçici faktörler.

Sonuç

Kısırlık, birçok faktöre bağlı olarak gelişebilir ve her çiftin durumu farklıdır. Nedenin doğru bir şekilde belirlenmesi için kapsamlı bir değerlendirme ve tanı süreci gereklidir. Tedavi, nedene yönelik olarak planlanmalı ve gerekli durumlarda yaşam tarzı değişiklikleriyle desteklenmelidir. Kısırlık sorunu yaşayan çiftler, bir kadın doğum uzmanı veya üroloji uzmanına başvurarak profesyonel yardım almalıdır.