KANSER NEDİR

Kanser, vücutta hücrelerin kontrolsüz şekilde büyümesi ve çoğalması ile karakterize bir hastalık grubudur. Normalde vücut hücreleri düzenli bir şekilde bölünür, büyür ve görevlerini tamamladıktan sonra ölür. Ancak kanserde, hücreler bu normal düzeni kaybederek kontrolsüz bir şekilde büyümeye ve çoğalmaya başlar. Bu durum, tümörlerin (kitlelerin) oluşmasına ve bazen de çevredeki dokulara zarar vererek metastaz adı verilen süreçle vücudun diğer bölgelerine yayılmasına neden olabilir.

Kanserin Genel Özellikleri

1. Kontrolsüz Hücre Büyümesi:

   • Kanserli hücreler, vücudun normal düzenleyici mekanizmalarını bypass eder.

2. Tümör Oluşumu:

   • Çoğu kanser, katı tümörler şeklinde ortaya çıkar (örneğin, meme veya akciğer kanseri).

   • Lösemi gibi bazı kanserler ise kanda veya kemik iliğinde yayılır, tümör oluşturmaz.

3. Metastaz:

   • Kanserli hücrelerin lenfatik sistem veya kan dolaşımı yoluyla vücudun diğer bölgelerine yayılması.

4. Genetik Mutasyonlar:

   • Kanser, genlerdeki DNA hasarları veya mutasyonlardan kaynaklanır.

Kanser Türleri

Kanser, başlangıç yaptığı hücre türüne ve organa göre sınıflandırılır. En yaygın kanser türleri şunlardır:

• Epitel hücrelerinden kaynaklanır.

• En yaygın kanser türüdür.

• Örnekler:

  • Akciğer kanseri.

  • Mide kanseri.

  • Meme kanseri.

• Kemik, kas, yağ, kıkırdak, kan damarları veya bağ dokusundan kaynaklanır.

• Örnekler:

  • Osteosarkom (kemik kanseri).

  • Liposarkom (yağ dokusu kanseri).

• Kemik iliğinde başlayan ve kana yayılan bir kanser türüdür.

• Tümör oluşturmaz.

• Çocuklarda en sık görülen kanser türlerinden biridir.

• Lenfatik sistemin kanseridir.

• İki ana türü vardır:

  • Hodgkin lenfoma.

  • Hodgkin dışı lenfoma.

• Melanositlerden (pigment üreten hücreler) kaynaklanır.

• Ciltte veya nadiren gözde görülebilir.

Kanserin Nedenleri

Kanserin tek bir nedeni yoktur; genetik faktörlerin ve çevresel etkilerin bir kombinasyonu kanser riskini artırır.

• Ailede kanser öyküsü (örneğin, BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları meme kanseri riskini artırır).

• Doğuştan gelen genetik mutasyonlar.

1. Sigara ve Tütün Kullanımı:

   • Akciğer kanserinin birincil nedenidir.

2. Radyasyon:

   • Güneş ışığına aşırı maruz kalma (melanom riski).

   • Radyasyon terapisi veya nükleer radyasyon.

3. Kimyasallar ve Toksinler:

   • Asbest, benzen gibi maddeler kansere yol açabilir.

4. Beslenme:

   • Doymuş yağ ve işlenmiş gıdalarla zengin bir diyet kanser riskini artırabilir.

5. Enfeksiyonlar:

   • Bazı virüsler ve bakteriler kansere neden olabilir (örneğin, HPV serviks kanserine yol açabilir).

Kanserin Belirtileri

Kanser belirtileri, türüne ve vücutta bulunduğu yere bağlı olarak değişir. Yaygın belirtiler şunlardır:

1. Yorgunluk ve Halsizlik:

   • Vücudun enerji kaynaklarını tüketen kanser hücrelerinden kaynaklanabilir.

2. Ağrılar:

   • Özellikle ilerlemiş kanserlerde görülür.

3. Kilo Kaybı:

   • Nedensiz hızlı kilo kaybı.

4. Cilt Değişiklikleri:

   • Sararma, koyulaşma veya ciltte yumru oluşumu.

5. Kanama veya Akıntı:

   • Örneğin, dışkıda kan (kolon kanseri) veya vajinal kanama (serviks kanseri).

6. Sürekli Öksürük veya Ses Kısıklığı:

   • Akciğer veya gırtlak kanseri belirtisi olabilir.

7. Lenf Düğümlerinde Şişlik:

   • Lenfoma gibi bazı kanser türlerinde yaygındır.

Kanserin Tanı Yöntemleri

1. Biyopsi:

   • Kanserin kesin teşhisi için alınan doku örneğinin incelenmesi.

2. Görüntüleme Teknikleri:

   • MRI, BT taramaları, ultrason ve PET taramaları.

3. Kan Testleri:

   • Tümör belirteçleri (örneğin, PSA prostat kanseri için).

4. Genetik Testler:

   • Kanserle ilişkili genetik mutasyonların tespiti.

Kanserin Tedavi Yöntemleri

Tedavi, kanserin türüne, evresine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlıdır. Başlıca yöntemler:

• Kanserli dokunun çıkarılması.

• Erken evredeki kanserler için etkili olabilir.

• Kanser hücrelerini öldürmek için yüksek enerjili ışınların kullanılması.

• Kanser hücrelerini yok etmek için ilaç tedavisi.

• Bağışıklık sistemini kanserle savaşmak için güçlendiren tedavi.

• Kanserin belirli genlerini veya proteinlerini hedefleyen ilaçlar.

• Bazı kanser türlerini (örneğin, meme ve prostat kanseri) kontrol etmek için hormonları düzenler.

Kanserin Önlenmesi

1. Sigara ve Tütünden Uzak Durun.

2. Sağlıklı Beslenin:

   • Bol sebze, meyve, tam tahıl ve sağlıklı yağ tüketin.

3. Fiziksel Aktiviteyi Artırın:

   • Haftada en az 150 dakika egzersiz yapın.

4. Güneşten Korunun:

   • Güneş kremi kullanın ve aşırı güneşlenmekten kaçının.

5. Aşılar:

   • HPV ve hepatit B aşıları bazı kanser türlerini önleyebilir.

6. Düzenli Sağlık Kontrolleri:

   • Özellikle genetik risk taşıyan kişiler için düzenli taramalar önemlidir.

Kanser, erken teşhis edildiğinde tedavi şansı artan bir hastalıktır. Belirtiler fark edildiğinde zaman kaybetmeden bir sağlık uzmanına başvurulması, tedavi sürecinde hayati önem taşır.