KABAKULAK NEDİR

Kabakulak, tıbbi adıyla parotit, kabakulak virüsü (paramyxovirus) nedeniyle oluşan ve tükürük bezlerinin iltihaplanmasıyla karakterize bulaşıcı bir viral enfeksiyondur. En sık parotis bezleri adı verilen kulak altındaki tükürük bezlerini etkiler ve bu bölgelerde şişlik ve ağrıya neden olur. Kabakulak genellikle çocuklarda görülmekle birlikte, yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.

Kabakulak Nasıl Bulaşır?

Kabakulak oldukça bulaşıcı bir hastalıktır ve şu yollarla yayılır:

• Solunum Yolu: Virüs, enfekte kişinin öksürmesi, hapşırması veya konuşması sırasında yayılan damlacıklarla bulaşır.

• Doğrudan Temas: Virüs, enfekte kişinin tükürüğüyle temas (örneğin, aynı bardak veya çatal kullanımı) yoluyla bulaşabilir.

• Eller: Kirli ellerin ağız, burun veya gözlere temas etmesiyle virüs bulaşabilir.

Kabakulak Belirtileri

Kabakulak belirtileri genellikle virüsle temas ettikten 16-18 gün sonra ortaya çıkar ve semptomlar şu şekilde olabilir:

• Halsizlik ve yorgunluk.

• Hafif ateş (genellikle 38-39°C arasında).

• Baş ağrısı.

• Kas ağrıları.

• İştahsızlık.

• Tükürük Bezlerinde Şişlik:

  • Kulakların altında ve çenenin yan taraflarında şişlik.

  • Şişlik genellikle bir veya iki taraflı olabilir.

• Ağrı:

  • Çiğneme veya yutma sırasında artan ağrı.

• Boğazda Hassasiyet:

  • Şişlik nedeniyle boğaz bölgesinde hassasiyet.

• Kulak ağrısı.

• Ağız kuruluğu.

• Çene hareketlerinde zorluk.

Kabakulak Komplikasyonları

Kabakulak genellikle hafif bir hastalık olsa da, komplikasyon riski özellikle yetişkinlerde daha yüksektir. Olası komplikasyonlar şunlardır:

• Menenjit: Beyni çevreleyen zarların iltihaplanması.

• Ensefalit: Beyin iltihabı.

• İşitme Kaybı: Genellikle tek taraflı ve geçici olabilir.

• Orşit: Erkeklerde testislerin iltihaplanması.

• Ooforit: Kadınlarda yumurtalıkların iltihaplanması.

• Pankreas iltihabı (pankreatit).

• Eklemlerde ağrı ve iltihaplanma (artralji).

Kabakulak Tanısı

Kabakulak genellikle klinik belirtilerle teşhis edilir. Şüpheli durumlarda şu testler yapılabilir:

• Kan Testleri: Kabakulak antikorlarının varlığını tespit etmek.

• Tükürük veya İdrar Testi: Kabakulak virüsünü belirlemek için.

Kabakulak Tedavisi

Kabakulak için spesifik bir antiviral tedavi yoktur. Tedavi, genellikle belirtileri hafifletmeye yönelik destekleyici yöntemlerle sağlanır:

• Yeterince uyuyarak ve dinlenerek bağışıklık sisteminin virüsle savaşmasına yardımcı olun.

• Parasetamol veya ibuprofen gibi ağrı kesiciler kullanılabilir.

• Aspirin, çocuklarda kullanılmamalıdır (Reye sendromu riski nedeniyle).

• Dehidrasyonu önlemek için bol miktarda su içilmelidir.

• Asidik içeceklerden (portakal suyu gibi) kaçınılmalıdır; bunlar tükürük bezlerini tahriş edebilir.

• Çiğnemeyi zorlaştırmayan yumuşak gıdalar tercih edilmelidir.

• Şişliği ve ağrıyı hafifletmek için etkilenen bölgeye kompres uygulanabilir.

Kabakulaktan Korunma

Kabakulaktan korunmanın en etkili yolu MMR aşısıdır (Kızamık, Kabakulak, Kızamıkçık aşısı).

• MMR aşısı genellikle çocuklara 12-15 aylıkken yapılır ve 4-6 yaş arasında bir takviye dozu uygulanır.

• Aşı, kabakulağı önlemede %88-95 oranında etkilidir.

• Eller sık sık yıkanmalıdır.

• Enfekte kişilerden uzak durulmalıdır.

• Kişisel eşyalar (bardak, çatal, havlu vb.) paylaşılmamalıdır.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Şiddetli baş ağrısı, ense sertliği veya yüksek ateş varsa.

• Testislerde ağrı veya şişlik fark edilirse.

• İşitme kaybı belirtileri ortaya çıkarsa.

• Kabakulak komplikasyonlarından şüpheleniliyorsa.

Not: Kabakulak genellikle hafif seyreden bir hastalık olsa da, komplikasyon riski nedeniyle belirtiler başladığında doktor kontrolü önerilir. Erken teşhis ve destekleyici tedavi, hastalığın yönetiminde önemlidir.