İSKEMİ NEDİR

İskemi, bir doku veya organın yeterince kanlanamaması durumudur. Kan akışının azalması veya tamamen durması sonucu dokulara yeterli miktarda oksijen ve besin ulaşamaz. Bu durum, hücrelerin hasar görmesine veya ölmesine yol açabilir. İskemi genellikle damar tıkanıklığı veya daralması nedeniyle ortaya çıkar ve farklı organlarda farklı belirtilerle kendini gösterebilir.

İskemi Türleri

• Kan akışının ani bir şekilde kesilmesiyle oluşur.

• Genellikle travma, emboli (pıhtının bir damarı tıkaması) veya damarların ani daralmasından kaynaklanır.

• Acil müdahale gerektirir.

• Kan akışının uzun süreli veya kısmi azalması sonucu gelişir.

• Genellikle damar sertliği (ateroskleroz) gibi nedenlere bağlıdır.

• Belirtiler zamanla artar ve dokular yavaş yavaş zarar görür.

İskemi Türlerine Göre Etkilenen Bölgeler

• Tanım: Kalp kasına yeterli oksijen gitmemesi.

• Nedenler: Koroner arterlerde daralma veya tıkanma.

• Belirtiler:

  • Göğüs ağrısı (anjina).

  • Nefes darlığı.

  • Çarpıntı.

• Tanım: Beyine giden kan akışının azalması.

• Nedenler: İnme (felç), damar tıkanıklığı veya kanama.

• Belirtiler:

  • Ani güçsüzlük veya uyuşma (genellikle vücudun bir tarafında).

  • Konuşma güçlüğü.

  • Görme kaybı veya bulanıklık.

  • Baş dönmesi veya bayılma.

• Tanım: Bağırsaklara giden kan akışının yetersizliği.

• Nedenler: Mezenterik arterlerde tıkanıklık.

• Belirtiler:

  • Şiddetli karın ağrısı.

  • Kanlı dışkı.

  • Bulantı ve kusma.

• Tanım: Kol ve bacaklara giden kanın azalması.

• Nedenler: Damar tıkanıklığı, emboli veya damar sertliği.

• Belirtiler:

  • Soğukluk ve solgunluk.

  • Şiddetli ağrı.

  • Uyuşma veya karıncalanma.

  • İlerleyen durumlarda kangren riski.

• Tanım: Böbreklere giden kan akışının azalması.

• Nedenler: Böbrek damarlarının daralması veya tıkanması.

• Belirtiler:

  • Kanlı idrar.

  • Yüksek tansiyon.

  • Böbrek yetmezliği belirtileri.

İskemi Nedenleri

1. Ateroskleroz (Damar Sertliği):

   • Damar duvarlarında plak birikimi nedeniyle daralma.

2. Kan Pıhtısı (Tromboz):

   • Damar içinde kanın pıhtılaşarak akışı engellemesi.

3. Emboli:

   • Bir kan pıhtısı veya yağ parçasının dolaşım sistemi boyunca taşınıp bir damarı tıkaması.

4. Hipotansiyon (Düşük Kan Basıncı):

   • Kan akışının yeterince güçlü olmaması.

5. Damar Spazmları:

   • Damarların ani kasılması sonucu daralma.

6. Tümör veya Bası:

   • Damarların dışarıdan baskıya uğraması.

7. Travma:

   • Damar hasarı sonucu kan akışının bozulması.

İskemi Belirtileri

Belirtiler iskemi türüne, etkilenen organa ve şiddetine bağlı olarak değişir:

• Ağrı: Kan akışının azaldığı bölgede tipik bir belirtidir.

• Soğukluk ve Solgunluk: Etkilenen uzuvlarda kanlanma azaldığı için görülür.

• Fonksiyon Kaybı: İlgili organın yeterli oksijen alamaması nedeniyle işlevlerini yerine getirememesi.

• Duyu Kaybı veya Uyuşma: Sinirlerin oksijensiz kalması durumunda.

İskemi Komplikasyonları

• Dokuların Ölümü (Nekroz):

  • Uzun süreli kan eksikliği dokuların ölmesine yol açabilir.

• Kangren:

  • Özellikle bacaklarda görülen ciddi bir komplikasyondur.

• Organ Yetmezliği:

  • Böbrek, bağırsak veya kalp gibi hayati organlar işlevlerini yitirebilir.

• İnme: Beyin iskemisinin sonucunda.

Tedavi

İskemi tedavisi, etkilenen bölgeye ve iskemi türüne bağlıdır:

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

   • Sağlıklı beslenme.

   • Egzersiz yapma.

   • Sigara ve alkol tüketiminden kaçınma.

2. İlaç Tedavisi:

   • Kan inceltici ilaçlar (örneğin aspirin).

   • Kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler).

   • Kan basıncını düzenleyici ilaçlar.

3. Cerrahi Müdahale:

   • Damar tıkanıklığını açmak için balon anjiyoplasti.

   • Tıkalı damarları baypas ile değiştirme.

   • Trombolitik tedavi (kan pıhtısını çözmek için).

4. Acil Müdahale:

   • Akut iskemilerde hızlı müdahale gereklidir. Kan akışı hızla geri kazandırılmalıdır.

Not: İskemi, ciddiye alınması gereken bir durumdur. Erken teşhis ve tedavi, organ hasarını önlemek için hayati önem taşır. Şüpheli belirtiler durumunda hemen bir sağlık uzmanına başvurulmalıdır.