İSKEMİ NEDENLERİ

İskemi, bir doku veya organa giden kan akışının azalması veya tamamen durması sonucunda ortaya çıkar. Bunun temel nedenleri, damar tıkanıklığı, daralması veya kan akışını engelleyen durumlarla ilgilidir. İşte iskeminin başlıca nedenleri:

1. Ateroskleroz (Damar Sertliği)

• Nedir? Damar duvarlarında kolesterol ve diğer maddelerin birikerek plak oluşturması.

• Sonuç: Plaklar damarı daraltır veya tamamen tıkar, kan akışını azaltır.

• Etkilediği Alanlar:

  • Kalp damarları (koroner arterler): Kalp krizi riskini artırır.

  • Beyin damarları: İnme veya serebral iskemiyi tetikler.

  • Periferik damarlar: Kol ve bacaklarda kan akışını azaltır.

2. Tromboz (Kan Pıhtısı)

• Nedir? Kanın damarda pıhtılaşarak tıkanıklık oluşturması.

• Nedenler:

  • Yavaşlayan kan akışı.

  • Damar duvarında hasar.

  • Kanın pıhtılaşma eğiliminin artması (genetik faktörler, uzun süre hareketsizlik).

• Sonuç: Kan akışını keserek akut iskemiye neden olur.

3. Emboli

• Nedir? Kan dolaşımında hareket eden bir pıhtının veya yabancı bir maddenin bir damarı tıkaması.

• Kaynaklar:

  • Kalpte oluşan pıhtılar (örneğin, atriyal fibrilasyonda).

  • Derin ven trombozundan (DVT) akciğere giden pıhtılar (pulmoner emboli).

  • Yağ embolisi veya hava kabarcıkları.

• Sonuç: Ani kan akışı kesintisi.

4. Damar Spazmı

• Nedir? Damar duvarlarının kasılmasıyla kan akışının aniden daralması.

• Nedenler:

  • Stres.

  • Soğuk hava.

  • Sigara içimi.

  • Raynaud hastalığı gibi durumlar.

• Sonuç: Genellikle geçici bir iskemiye yol açar.

5. Hipotansiyon (Düşük Kan Basıncı)

• Nedir? Kalbin yeterince güçlü kan pompalayamaması veya kan basıncının düşmesi.

• Nedenler:

  • Şiddetli kan kaybı.

  • Kalp yetmezliği.

  • Septik şok veya anafilaktik şok.

• Sonuç: Özellikle beyin ve böbreklerde iskemi riski artar.

6. Tümörler veya Dış Baskılar

• Nedir? Tümör veya büyüyen kitlelerin damarlara baskı yaparak kan akışını engellemesi.

• Sonuç: Damar boyunca kanın serbestçe akmasını önler ve iskemiye yol açar.

7. Damar Yaralanmaları

• Nedir? Damarların travma veya cerrahi müdahale nedeniyle hasar görmesi.

• Sonuç: Damarın daralması veya tamamen tıkanması.

8. Kronik Damar Hastalıkları

• Periferik Arter Hastalığı (PAD):

  • Bacak damarlarındaki daralmalar iskemiye neden olur.

  • Ağrı, yürürken kötüleşir ve dinlenince geçer (klodikasyon).

• Vaskülit: Damarların iltihaplanması ve daralması.

9. Kalp Hastalıkları

• Atriyal Fibrilasyon: Kalpte düzensiz elektriksel aktiviteler nedeniyle pıhtı oluşumu.

• Kalp Yetmezliği: Kalbin kanı yeterince pompalayamaması.

• Kapak Hastalıkları: Kanın düzgün akmasını engelleyebilir.

10. Hiperviskozite Sendromları

• Nedir? Kanın normalden daha kalın hale gelmesi.

• Nedenler:

  • Polistemia vera (kırmızı kan hücrelerinin artışı).

  • Dehidrasyon.

• Sonuç: Kanın akışkanlığı azalır ve damar tıkanıklığı riski artar.

11. Diyabet

• Nedir? Yüksek kan şekeri damarların hasar görmesine neden olur.

• Sonuç: Aterosklerozu hızlandırır, damarların daralmasına ve tıkanmasına yol açar.

12. Sigara ve Alkol

• Sigara:

  • Damar duvarlarına zarar verir, ateroskleroz riskini artırır.

• Aşırı Alkol:

  • Kanın pıhtılaşma eğilimini artırır ve kan basıncını düşürebilir.

13. Genetik ve Metabolik Faktörler

• Genetik Yatkınlık:

  • Ailede damar hastalıkları öyküsü varsa iskemi riski artar.

• Kolesterol ve Trigliserit Yüksekliği:

  • Damar tıkanıklığını hızlandırır.

14. Uzun Süreli Hareketsizlik

• Nedir? Özellikle uzun uçuşlar veya yatak istirahatinde kanın hareketsiz kalması.

• Sonuç: Pıhtı oluşma riski artar (derin ven trombozu).

15. Enfeksiyon ve İnflamasyon

• Septik Emboli: Enfeksiyon kaynaklı pıhtıların damarları tıkaması.

• Romatizmal Hastalıklar: Bağışıklık sistemi damarları etkileyebilir.

Not: İskemi nedenleri genellikle birden fazla faktörün birleşimiyle ortaya çıkar. Belirtiler veya risk faktörleri varsa, erken teşhis ve tedavi için bir doktora başvurulması önemlidir.