İDRAR TUTUKLUĞU NEDİR

İdrar tutukluğu, tıbbi adıyla üriner retansiyon, mesanenin tam boşalamaması veya hiç boşalamaması durumudur. Bu, akut (ani gelişen) veya kronik (uzun süreli) olarak ortaya çıkabilir ve genellikle mesane, idrar yolları veya sinir sistemindeki sorunlardan kaynaklanır.

İdrar Tutukluğu Türleri

1. Akut İdrar Tutukluğu:

   • Ani ve şiddetli bir şekilde mesanenin boşaltılamaması durumudur.

   • Şiddetli karın ağrısı ve mesanenin doluluğuna bağlı rahatsızlık hissi ile kendini gösterir.

   • Acil tıbbi müdahale gerektirir.

2. Kronik İdrar Tutukluğu:

   • Mesanenin kısmen boşaltılabildiği, ancak bir miktar idrarın sürekli olarak mesanede kaldığı durumdur.

   • Genellikle uzun süreli ve sinsi gelişir, ağrı olmadan ortaya çıkabilir.

İdrar Tutukluğunun Nedenleri

• Prostat Büyümesi (Benign Prostat Hiperplazisi): Erkeklerde en yaygın nedendir. Büyümüş prostat üretraya baskı yaparak idrar akışını engelleyebilir.

• Üretra Darlıkları: İdrar yolunda daralma nedeniyle akış zorlaşır.

• Mesane Taşları veya Tümörleri: İdrar çıkışını mekanik olarak engelleyebilir.

• Kadınlarda Pelvik Organ Sarkması: Rahim veya mesane sarkması idrar çıkışını engelleyebilir.

• Sinir Hasarları: İnme, multipl skleroz, omurilik yaralanmaları veya diyabet nedeniyle mesaneyi kontrol eden sinirlerde hasar olabilir.

• Parkinson Hastalığı: Mesanenin kontrolünü zorlaştırabilir.

• Bel Fıtığı veya Omurga Hastalıkları: Mesane kontrolü için gerekli sinir iletimi etkilenebilir.

• Üretrit veya Prostatit: İdrar yollarında iltihaplanma, mesane çıkışını engelleyebilir.

• Ciddi İdrar Yolu Enfeksiyonları (İYE): Şişlik ve tahrişe neden olabilir.

• Antikolinerjikler, antidepresanlar, antihistaminikler, kas gevşeticiler ve opioid ağrı kesiciler idrar tutukluğuna yol açabilir.

• Ameliyat sonrası anestezi veya ağrı kesicilerin etkisiyle mesane kaslarının işlevi geçici olarak durabilir.

• Kronik Kabızlık: Mesaneye baskı yaparak idrar akışını zorlaştırabilir.

• Mesane Kaslarının Zayıflığı: Yaşlanmaya veya nörolojik sorunlara bağlı olabilir.

Belirtiler

• İdrar yapamama.

• Şiddetli karın ve alt pelvik ağrı.

• Mesanenin doluluğu hissi ve mesanenin dışarıdan fark edilebilecek şekilde şişmesi.

• İdrarı tam boşaltamama hissi.

• İdrar akışında zayıflık veya kesiklik.

• Sık sık idrara çıkma ihtiyacı (özellikle gece).

• Mesanede doluluk hissi.

• İdrar kaçırma (taşma tipi inkontinans).

Komplikasyonlar

Tedavi edilmediğinde ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

• Mesane Taşları: Mesanede kalan idrar, taş oluşumuna neden olabilir.

• İdrar Yolu Enfeksiyonları: Mesanede kalan idrar bakterilerin üremesi için uygun bir ortam oluşturur.

• Böbrek Hasarı: Uzun süreli mesane doluluğu, böbreklere geri basınca neden olabilir ve böbrek yetmezliğine yol açabilir.

Tedavi Yöntemleri

• Kateterizasyon: Mesanedeki idrarı boşaltmak için bir kateter yerleştirilir. Acil durumlarda en yaygın tedavidir.

• Acil Cerrahi Müdahale: Tıkanıklığı gidermek için gerekebilir (örneğin prostat veya taşların alınması).

• İlaç Tedavisi:

  • Prostat büyümesi olan erkeklerde alfa blokerler (örneğin tamsulosin) kullanılır.

  • Mesane kaslarını rahatlatmak için antikolinerjik ilaçlar.

• Mesane Eğitimi: Mesaneyi düzenli aralıklarla boşaltma alışkanlığı geliştirilir.

• Fizik Tedavi: Pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi.

• Cerrahi Müdahale:

  • Prostat ameliyatı (TURP).

  • Üretra darlıklarının genişletilmesi veya onarılması.

• Kalıcı Kateter veya Ürostomi: Mesanenin boşaltılamadığı durumlarda sürekli idrar drenajı sağlanır.

Evde Destekleyici Önlemler

• Bol su içmek, ancak mesanenin aşırı dolmasını önlemek için düzenli olarak tuvalete gitmek.

• Mesane kaslarını güçlendirmek için egzersiz yapmak.

• Kabızlıktan kaçınmak için lifli gıdalar tüketmek.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

• Hiç idrar yapamıyorsanız (akut durum).

• Mesaneyi tamamen boşaltamadığınız hissediyorsanız.

• Gece sık idrara çıkma ve idrar kaçırma sorunları yaşıyorsanız.

• İdrar yaparken ağrı veya zorlanma hissediyorsanız.

Not: İdrar tutukluğu ciddi bir tıbbi durumdur ve erken teşhisle tedavi edilmezse böbrekler dahil birçok organda hasara yol açabilir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde hemen bir doktora başvurulmalıdır.