HIV NEDENLERİ

HIV (İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), belirli yollarla bulaşır ve bağışıklık sistemini zayıflatarak vücudu enfeksiyonlara karşı savunmasız hale getirir. HIV’in nedenleri, virüsün vücuda hangi yollarla girdiğine bağlıdır.

HIV Bulaşmasının Ana Nedenleri

HIV, enfekte bir kişiden sağlıklı bir bireye aşağıdaki yollarla geçebilir:

1. Korunmasız Cinsel İlişki

 En Yaygın Bulaşma Yolu: Korunmasız vajinal, anal veya oral seks sırasında enfekte semen (meni), vajinal sıvılar veya rektal sıvılarla temas sonucu virüs bulaşabilir.

 Anal Seks: HIV bulaşma riski anal seks sırasında daha yüksektir çünkü rektal dokular daha hassastır ve kolayca hasar görebilir.

 Vajinal Seks: Vajinal dokuların ince yapısı nedeniyle bulaşma riski taşır.

2. Kan Yoluyla Bulaşma

 Ortak İğne Kullanımı:

 Enjektör veya iğnelerin paylaşılması HIV bulaşma riskini artırır (özellikle uyuşturucu kullanan bireylerde).

 Kan Transfüzyonu:

 HIV testi yapılmamış enfekte kanın nakliyle virüs bulaşabilir (gelişmiş sağlık sistemlerinde bu durum çok nadirdir).

 Tıbbi Malzeme Paylaşımı:

 Enfekte tıbbi malzemelerin sterilize edilmeden kullanılması (cerrahi aletler, diş tedavisi ekipmanları).

3. Anneden Bebeğe Bulaşma

 HIV pozitif annelerden bebeklere şu yollarla bulaşabilir:

 Hamilelik: Plasenta aracılığıyla.

 Doğum: Doğum sırasında enfekte kan ve vücut sıvılarıyla temas.

 Emzirme: Anne sütü aracılığıyla.

4. Açık Yaralar ve Mukozalar Yoluyla Bulaşma

 Enfekte kan veya vücut sıvılarının açık yara veya kesiklere temas etmesi.

 Mukoza zarlarıyla (ağız, vajina, rektum) doğrudan temas.

HIV’in Bulaşmadığı Durumlar

HIV aşağıdaki yollarla bulaşmaz:

 Gündelik Sosyal Temas: Tokalaşma, sarılma, öpüşme (tükürük aracılığıyla bulaşma riski yok denecek kadar azdır).

 Ortak Eşyalar: Tabak, çatal, kaşık, bardak veya kıyafet paylaşımı.

 Hava Yoluyla: Aynı ortamda bulunma, hapşırma, öksürme.

 Böcek Isırıkları: Sivrisinek veya diğer böceklerin ısırıkları.

HIV’in Yayılmasını Artıran Risk Faktörleri

Bazı durumlar HIV bulaşma riskini artırabilir:

1. Korunmasız Seks ve Çoklu Partnerlik

 Prezervatif kullanmamak ve birden fazla partnerle korunmasız cinsel ilişki.

2. Uyuşturucu Kullanımı

 Ortak iğne veya enjektör paylaşımı.

3. Diğer Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar (CYBH)

 Cinsel yolla bulaşan hastalıklar (örneğin, sifiliz, herpes) HIV bulaşma riskini artırabilir çünkü genital bölgede açık yaralar ve iltihaplanmalar oluşur.

4. Sağlık Hizmetlerinde Dikkatsizlik

 HIV enfekte kan veya malzeme ile temas.

5. Enfekte Bir Partnerin Farkında Olmamak

 HIV pozitif partnerin durumu bilinmediğinde önlem alınmaz ve bulaşma riski artar.

HIV’in Önlenmesi

HIV bulaşma riskini azaltmak için şu önlemler alınabilir:

 Korunmalı Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı HIV riskini önemli ölçüde azaltır.

 İğne Paylaşmaktan Kaçınma: Enjektör veya iğneler kişisel olmalıdır.

 HIV Testleri: Hem bireysel testler hem de kan bağışı sırasında HIV taraması.

 Antiretroviral İlaçlar (PrEP ve PEP):

 PrEP (Pre-Exposure Prophylaxis): Yüksek risk grubundaki bireylerde HIV bulaşma riskini azaltır.

 PEP (Post-Exposure Prophylaxis): Maruziyetten sonraki 72 saat içinde alınırsa HIV bulaşma riskini azaltabilir.

 Hamilelikte Tedavi: HIV pozitif anneler için antiretroviral tedavi ile bebeklere bulaşma önlenebilir.

Sonuç

HIV’in ana nedeni, enfekte bir bireyden bulaşan virüstür. Bulaşma yollarını bilmek ve koruyucu önlemler almak, HIV’in yayılmasını önlemede hayati önem taşır. Düzenli test yaptırmak, özellikle risk grubundaki bireyler için önemlidir. Eğer HIV maruziyetinden şüpheleniyorsanız, bir sağlık uzmanına başvurmanız gerekir.