Aybaşı kanaması olamama durumu (amenore), altta yatan nedenlere bağlı olarak farklı tedavi yöntemleri gerektirir. Tedavi, hormonal dengesizlikler, yaşam tarzı faktörleri, altta yatan sağlık sorunları veya yapısal problemler gibi çeşitli nedenlere göre değişiklik gösterir. İşte aybaşı kanaması olamama (amenore) durumunda uygulanan başlıca tedavi yöntemleri:
1. Hormon Tedavisi
Amenore, genellikle hormonal dengesizliklerden kaynaklandığı için hormon tedavisi yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir.
- Östrojen ve Progesteron Tedavisi: Hormon dengesizliğinden kaynaklanan adet görememe durumlarında, östrojen ve progesteron içeren ilaçlar ya da hormon replasman tedavisi uygulanabilir. Bu hormonlar, rahim iç tabakasını (endometriumu) düzenleyerek adet kanamasını tetikleyebilir.
- Doğum Kontrol Hapları: Hormonal dengesizlikler nedeniyle adet göremeyen kadınlarda, doğum kontrol hapları hormon seviyelerini dengeleyerek düzenli adet döngüsüne yardımcı olabilir.
- Tiroid Hormonu Tedavisi: Eğer adet görememenin nedeni hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) ya da hipertiroidi (tiroid bezinin fazla çalışması) gibi tiroid sorunlarıysa, tiroid hormonunu düzenleyici ilaçlar kullanılır.
2. Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Amenore, bazen yaşam tarzına bağlı nedenlerden kaynaklanabilir. Aşırı egzersiz, stres, düşük vücut ağırlığı veya aşırı kilo gibi faktörler hormon dengesini bozarak adet döngüsünü etkileyebilir.
- Kilo Alımı veya Verimi: Aşırı zayıf olmak, vücutta hormon üretimini olumsuz etkileyebilir. Düşük kilodan kaynaklanan adet görememe durumlarında, sağlıklı bir kiloya ulaşmak adet döngüsünün yeniden başlamasına yardımcı olabilir. Benzer şekilde, aşırı kilolu olan kadınlar için kilo verme önerilebilir.
- Egzersiz Düzenlemesi: Aşırı egzersiz yapan kadınlar egzersiz miktarını azaltarak adet döngüsünün normale dönmesini sağlayabilir. Yoğun fiziksel aktivite, enerji rezervlerinin korunması adına hormon üretimini baskılayabilir.
- Stres Yönetimi: Yoğun stres, adet döngüsünü bozabilir. Yoga, meditasyon ve diğer gevşeme teknikleri gibi stres yönetimi stratejileri, hipotalamus üzerindeki baskıyı azaltarak adet görememe sorununu iyileştirebilir.
3. Altta Yatan Hastalıkların Tedavisi
- Polikistik Over Sendromu (PCOS) Tedavisi: PCOS, kadınlarda yumurtlamayı ve adet döngüsünü olumsuz etkileyen bir hormon dengesizliğidir. PCOS'yi tedavi etmek için doğum kontrol hapları, metformin gibi ilaçlar veya hormon düzenleyici tedaviler uygulanabilir.
- Tiroid Bozukluklarının Tedavisi: Hipotiroidi veya hipertiroidi durumlarında, tiroid fonksiyonunu düzenleyen ilaçlar (levotiroksin gibi) kullanılarak hormon dengesinin sağlanmasıyla adet döngüsü normale dönebilir.
- Cushing Sendromu Tedavisi: Vücudun aşırı kortizol üretmesine neden olan bu sendrom tedavi edildiğinde, hormon dengesi sağlanarak adet döngüsü normale dönebilir.
- Prolaktinoma (Hipofiz Tümörü): Prolaktin hormonunun aşırı üretimine neden olan hipofiz bezi tümörleri, ilaç tedavisi (bromokriptin gibi) veya cerrahi müdahale ile tedavi edilebilir.
4. Doğum Kontrol Yöntemlerinin Düzenlenmesi
- Eğer hormon içerikli doğum kontrol hapları, spiraller veya diğer hormonal doğum kontrol yöntemleri adet döngüsünün durmasına neden oluyorsa, bu yöntemlerin değiştirilmesi ya da bırakılması adet döngüsünün yeniden başlamasına yardımcı olabilir.
5. Psikolojik Destek
- Strese Bağlı Amenore: Stres ve duygusal travma nedeniyle adet döngüsü durduysa, psikolojik destek veya terapi faydalı olabilir. Psikolojik danışmanlık ve stres yönetimi teknikleri, adet döngüsünün normale dönmesine yardımcı olabilir.
6. Cerrahi Müdahale
- Yapısal Anormallikler: Eğer rahim, vajina veya üreme organlarına ait yapısal bir problem amenoreye neden oluyorsa, cerrahi müdahale gerekebilir. Örneğin, Asherman sendromu (rahim içi yapışıklıklar) veya doğuştan gelen rahim anormallikleri durumunda cerrahi tedavi uygulanabilir.
- Miyom veya Poliplerin Alınması: Rahimde miyomlar veya polipler varsa, bunlar cerrahi olarak çıkarılarak adet döngüsünün normale dönmesi sağlanabilir.
7. Beslenme ve Takviye Tedavisi
- Demir Takviyeleri: Yetersiz beslenmeye bağlı anemi varsa, demir eksikliğinin giderilmesi adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir.
- Multivitamin ve Mineraller: Yeterli beslenmenin sağlanması, vücuttaki vitamin ve mineral dengesinin korunmasına yardımcı olur ve bu da hormon dengesini destekleyerek adet döngüsünü düzenler.
8. Doğal ve Bitkisel Tedaviler
Bazı bitkisel tedavi yöntemleri adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir, ancak bu yöntemlerin bir doktor tarafından onaylanması önemlidir.
- Civanperçemi: Adet döngüsünü düzenlemeye yardımcı olabilir.
- Adaçayı: Hormon dengeleyici özellikleriyle bilinir.
- Çuha Çiçeği Yağı: Hormonal dengeyi sağlamak için kullanılabilir.
9. Erken Menopoz ve Yumurtalık Yetmezliği Tedavisi
- Hormon Replasman Tedavisi (HRT): Erken menopoz veya yumurtalık yetmezliği durumlarında, hormon replasman tedavisi (HRT) kullanılarak östrojen ve progesteron düzeyleri desteklenebilir. Bu tedavi, menopoz belirtilerini hafifletir ve adet döngüsünün geri gelmesine yardımcı olabilir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalısınız?
Aybaşı kanaması olamıyorsanız ve bu durum birkaç ay boyunca devam ediyorsa, aşağıdaki durumlarda bir doktora başvurmanız önemlidir:
- Gebelik ihtimali varsa.
- Adet kanamasının olmamasına ek olarak ani kilo kaybı, aşırı tüylenme, ciltte değişiklikler veya ağrı gibi başka semptomlar da yaşanıyorsa.
- 16 yaşına kadar hiç adet görmediyseniz.
Tedavi yöntemleri, aybaşı kanaması olamama durumunun nedenine göre belirlenir ve tedavi sürecinde bir uzman tarafından yönlendirilmek en doğru yaklaşımdır.