ASTIM TÜRLERİ

Astım, farklı nedenlerle tetiklenebilen ve belirtileri kişiden kişiye değişiklik gösterebilen bir solunum yolu hastalığıdır. Astımın çeşitli türleri vardır ve bu türler astımın nasıl tetiklendiği, belirtilerin ne zaman ve ne koşullarda ortaya çıktığına göre sınıflandırılır. İşte en yaygın astım türleri:

1. Alerjik Astım (Atopik Astım)

- Nedir?: Alerjik astım, alerjenlere (polen, toz, küf, hayvan tüyleri, vs.) karşı gelişen bağışıklık tepkisi sonucu ortaya çıkar. Bu astım türü, bağışıklık sisteminin alerjenlere aşırı tepki göstermesi sonucu hava yollarında iltihaplanma ve daralma ile karakterizedir.

- Tetikleyiciler: Polen, ev tozu akarları, küf mantarları, hayvan tüyü, bazı yiyecekler.

- Belirtiler: Nefes darlığı, hırıltı, öksürük, göğüste sıkışma. Belirtiler genellikle alerjene maruz kaldıktan kısa süre sonra başlar.

2. Egzersize Bağlı Astım (Egzersizle İlişkili Bronkokonstrüksiyon)

- Nedir?: Egzersiz veya fiziksel aktivite sırasında ve sonrasında ortaya çıkan astım türüdür. Egzersiz, özellikle soğuk havada yapıldığında solunum yollarında daralmaya neden olabilir.

- Tetikleyiciler: Fiziksel aktivite ve egzersiz, özellikle soğuk havada yapılan egzersizler.

- Belirtiler: Egzersiz sonrası nefes darlığı, hırıltı, göğüste sıkışma, öksürük. Belirtiler genellikle egzersiz bittikten kısa bir süre sonra başlar ve 10-15 dakika sürebilir.

3. Mesleki Astım

- Nedir?: Kişinin iş ortamında maruz kaldığı kimyasallar, tozlar veya diğer tahriş edici maddeler nedeniyle ortaya çıkan astım türüdür. Bu astım türü, genellikle belirli bir mesleği icra edenlerde görülür.

- Tetikleyiciler: Kimyasal maddeler, boya, toz, duman, temizlik malzemeleri, tarım ürünleri, hayvanlar.

- Belirtiler: İş yerinde veya iş sonrası gelişen nefes darlığı, öksürük, hırıltı ve göğüste sıkışma.

4. Gece Astımı (Nocturnal Astım)

- Nedir?: Astım belirtilerinin özellikle gece boyunca kötüleştiği bir astım türüdür. Gece astımı, uykuda solunum yollarının daralması ve iltihaplanması ile ortaya çıkar.

- Tetikleyiciler: Soğuk hava, yatarken vücudun pozisyonu, alerjenlere maruz kalma, mide asidinin geri kaçışı (reflü), gece boyunca hava yollarındaki doğal daralma.

- Belirtiler: Gece uykudan uyandıran nefes darlığı, öksürük, hırıltılı solunum, göğüs sıkışması. Gece astımı, uykuyu bozabilir ve sabahları yorgunluk hissine neden olabilir.

5. Çocukluk Çağı Astımı

- Nedir?: Astım, çocukluk döneminde başlayabilir ve bu durumda “çocukluk çağı astımı” olarak adlandırılır. Çocuklarda yaygın görülen bu astım türü, genellikle alerjenlere karşı duyarlılık ile ilişkilidir.

- Tetikleyiciler: Alerjenler (polen, toz, hayvan tüyü), solunum yolu enfeksiyonları, soğuk hava, sigara dumanı.

- Belirtiler: Nefes darlığı, hırıltı, öksürük, özellikle gece veya sabah kötüleşen belirtiler.

6. Yetişkinlikte Başlayan Astım (Geç Başlangıçlı Astım)

- Nedir?: Çocukluk döneminde astım belirtileri olmayan kişilerde yetişkinlik döneminde astım gelişebilir. Bu astım türü genellikle daha şiddetli seyreder ve alerjenlerden ziyade enfeksiyonlar veya mesleki maruziyetlerle tetiklenir.

- Tetikleyiciler: Solunum yolu enfeksiyonları, kimyasallar, sigara dumanı, hava kirliliği.

- Belirtiler: Nefes darlığı, göğüste sıkışma, öksürük ve hırıltı.

7. Astım-COPD Overlap Sendromu (ACOS)

- Nedir?: Astım ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) belirtilerinin birlikte görüldüğü bir durumdur. Hem astım hem de KOAH özellikleri taşıyan kişilerde teşhis konulurken dikkat edilmesi gerekir.

- Tetikleyiciler: Sigara içimi, hava kirliliği, alerjenler, kimyasal maddeler.

- Belirtiler: Nefes darlığı, hırıltı, öksürük, balgam üretimi, kronik göğüs sıkışması. KOAH’a benzer sürekli bir hava yolu tıkanıklığı mevcuttur.

8. Aspirin Duyarlı Astım (AERD)

- Nedir?: Aspirin veya diğer nonsteroidal anti-enflamatuvar ilaçlar (NSAID’ler) kullanıldığında tetiklenen bir astım türüdür. Aspirin duyarlı astım, ayrıca nazal polipler (burun içindeki büyümeler) ile de ilişkilidir.

- Tetikleyiciler: Aspirin veya diğer NSAID’ler, burun polipleri.

- Belirtiler: Nefes darlığı, öksürük, hırıltı, aspirin alımından kısa bir süre sonra başlayan astım atağı.

9. Non-Alerjik Astım

- Nedir?: Alerjiye bağlı olmayan tetikleyiciler tarafından gelişen astım türüdür. Hava kirliliği, sigara dumanı, stres, soğuk hava gibi çevresel faktörler bu tür astımı tetikleyebilir.

- Tetikleyiciler: Hava kirliliği, sigara dumanı, kimyasal maddeler, egzoz dumanı, parfüm gibi tahriş edici maddeler.

- Belirtiler: Nefes darlığı, hırıltılı solunum, öksürük ve göğüs sıkışması. Alerjik astımın aksine alerjenlere karşı tepki vermez.

10. Öksürükle Seyreden Astım

- Nedir?: Bu astım türü, ana belirtilerinden biri olarak öksürük ile kendini gösterir. Öksürük, kuru ve genellikle uzun sürelidir. Nefes darlığı veya hırıltı olmaksızın öksürük en baskın belirti olabilir.

- Tetikleyiciler: Soğuk hava, egzersiz, alerjenler ve solunum yolu enfeksiyonları.

- Belirtiler: Sürekli, kuru ve inatçı öksürük.

Astım Türlerinin Yönetimi:

Astım türüne bağlı olarak, tedavi ve yönetim stratejileri de değişebilir. Genellikle astım tedavisi şunları içerir:

- İnhaler İlaçlar (Bronkodilatörler ve Steroidler): Astımın kontrol altına alınmasında en yaygın kullanılan tedavi yöntemidir.

- Tetikleyici Faktörlerden Kaçınma: Alerjenler, kimyasallar, sigara dumanı gibi tetikleyici faktörlerden uzak durmak astım yönetiminde önemlidir.

- Alerji Tedavisi: Alerjik astımı olan kişiler için alerji aşıları ve antihistaminik ilaçlar önerilebilir.

- Egzersiz Düzenlemeleri: Egzersize bağlı astım durumlarında, egzersiz öncesi ilaçlar veya sıcak ortamda yapılan egzersizler tercih edilebilir.

Sonuç:

Astım, farklı türleri olan ve tetikleyici faktörlere göre şiddeti değişen bir hastalıktır. Astım türüne bağlı olarak belirtiler ve tedavi yöntemleri farklılık gösterebilir. Astım tedavisinde, doğru tanı ve kişiye uygun tedavi planı büyük önem taşır.