ARTRİT NEDİR?

Artrit, eklemlerde iltihaplanma ve ağrıya neden olan, birçok farklı türü bulunan bir eklem rahatsızlığıdır. Artrit, tek bir hastalık değildir; farklı nedenlere bağlı olarak gelişen ve eklemleri etkileyen yüzlerce farklı durumu tanımlar. En yaygın artrit türleri osteoartrit ve romatoid artrittir. Artrit genellikle eklem ağrısı, şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterir. Her yaş grubunu etkileyebilse de, özellikle yaşlılarda daha yaygındır.

Artritin Temel Türleri

1. Osteoartrit (Kireçlenme):

- Nedir?: Osteoartrit, eklemlerdeki kıkırdak dokusunun zamanla aşınması ve hasar görmesi sonucu ortaya çıkar. Kıkırdak, eklemleri koruyan ve hareketi kolaylaştıran bir dokudur. Zamanla aşındığında, kemikler birbirine sürtünür ve ağrıya neden olur.

- Belirtileri: Eklemlerde ağrı, sertlik, şişlik ve hareket kısıtlılığı. Genellikle diz, kalça, el ve omurga eklemlerini etkiler.

- Nedenleri: Yaşlanma, aşırı kilo, eklem yaralanmaları ve genetik faktörler.

2. Romatoid Artrit:

- Nedir?: Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırdığı otoimmün bir hastalıktır. Vücut kendi eklem dokularını yabancı olarak algılar ve bu dokulara saldırarak iltihaplanmaya yol açar. Romatoid artrit, sadece eklemleri değil, vücudun diğer organlarını da etkileyebilir.

- Belirtileri: Eklemlerde ağrı, şişlik, kızarıklık ve sıcaklık. Sabahları eklemlerde sertlik olabilir ve bu sertlik uzun süre geçmeyebilir.

- Nedenleri: Nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, genetik yatkınlık ve çevresel faktörlerin bağışıklık sistemini tetiklediği düşünülmektedir.

3. Gut Artriti:

- Nedir?: Gut, kandaki ürik asit seviyelerinin artmasıyla eklemlerde kristallerin birikmesi sonucu ortaya çıkan bir artrit türüdür. Genellikle ayak başparmağını etkiler.

- Belirtileri: Aniden başlayan şiddetli eklem ağrısı, şişlik, kızarıklık ve sıcaklık.

- Nedenleri: Yüksek ürik asit seviyeleri, aşırı alkol tüketimi, yüksek proteinli diyetler, böbrek hastalıkları.

4. Sedef Romatizması (Psoriatik Artrit):

- Nedir?: Sedef hastalığı (psoriasis) olan kişilerde görülen bir artrit türüdür. Deride pullanma ve kızarıklıkla seyreden sedef hastalığı eklemlere de zarar verebilir.

- Belirtileri: Eklem ağrısı, şişlik ve sedef hastalığına bağlı cilt belirtileri.

- Nedenleri: Genetik ve çevresel faktörler.

5. Juvenil Artrit:

- Nedir?: Çocuklarda görülen bir artrit türüdür. Juvenil artrit, eklem iltihabının çocukluk çağında başlamasıyla karakterizedir.

- Belirtileri: Eklemlerde şişlik, ağrı, hareket kısıtlılığı ve bazen cilt döküntüleri.

- Nedenleri: Bağışıklık sistemi bozuklukları, genetik faktörler.

Artrit Belirtileri

- Eklemlerde ağrı: Genellikle hareketle artar, dinlenme sırasında da devam edebilir.

- Eklemlerde sertlik: Sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra eklemlerde sertlik hissedilebilir.

- Eklemlerde şişlik: Eklemlerde belirgin şişlik ve bazen kızarıklık olabilir.

- Hareket kısıtlılığı: Eklemler normalden daha az hareket edebilir ve esneklik kaybolabilir.

- Eklemlerde sıcaklık: İltihaplı eklemler dokunulduğunda sıcak hissedilebilir.

- Yorgunluk: Özellikle romatoid artritte görülen genel bir yorgunluk hissi olabilir.

Artrit Nedenleri

- Yaşlanma: Yaşlandıkça eklemler daha fazla aşınır ve osteoartrit gelişme riski artar.

- Genetik: Romatoid artrit gibi bazı artrit türlerinde genetik yatkınlık önemli bir faktördür.

- Bağışıklık sistemi bozuklukları: Otoimmün hastalıklarda vücudun bağışıklık sistemi eklemlere saldırarak iltihaba neden olur.

- Aşırı kilo: Fazla kilo, eklemlere daha fazla baskı yapar ve özellikle diz, kalça gibi yük taşıyan eklemlerde artrit gelişme riskini artırır.

- Eklem yaralanmaları: Geçmişte yaşanan eklem yaralanmaları, ilerleyen yıllarda eklem iltihabına yol açabilir.

- Enfeksiyonlar: Bazı artrit türleri, eklem içinde enfeksiyon sonucu gelişebilir.

Artrit Tedavi Yöntemleri

Artrit tedavisi, hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak değişir. Amaç, ağrıyı kontrol etmek, iltihabı azaltmak ve eklem fonksiyonlarını korumaktır.

1. İlaç Tedavisi

- Ağrı kesiciler: Nonsteroidal anti-inflamatuvar ilaçlar (NSAID'ler) ve asetaminofen gibi ilaçlar ağrıyı hafifletir.

- Steroidler: İltihaplanmayı azaltmak için kortikosteroidler kullanılabilir.

- DMARD'lar: Romatoid artrit gibi durumlarda bağışıklık sistemini baskılayan hastalık modifiye edici antirheumatik ilaçlar (DMARD'lar) kullanılır.

- Biyolojik ajanlar: Romatoid artrit ve diğer otoimmün artrit türleri için daha yeni biyolojik tedaviler kullanılabilir.

- Ürik asit düzenleyiciler: Gut artriti için ürik asit seviyesini kontrol eden ilaçlar kullanılabilir.

2. Fizik Tedavi ve Egzersiz

- Düzenli egzersiz, eklemlerin esnekliğini korumasına yardımcı olabilir. Fizyoterapistler, eklem hareketliliğini artıran özel egzersizler önerebilir.

- Yüzme ve bisiklet gibi düşük etkili egzersizler, eklemleri zorlamadan aktif kalmayı sağlar.

3. Sıcak ve Soğuk Terapileri

- Eklemleri rahatlatmak için sıcak uygulamalar kasları gevşetebilirken, soğuk uygulamalar şişliği ve iltihabı azaltabilir.

4. Cerrahi Müdahale

- Şiddetli vakalarda, eklem protezi ameliyatı gibi cerrahi seçenekler gerekebilir. Özellikle kalça veya diz protezi, osteoartrit nedeniyle hasar gören eklemler için yaygın bir çözüm olabilir.

5. Alternatif Tedaviler

- Akupunktur, masaj, yoga ve bitkisel takviyeler gibi bazı alternatif tedavi yöntemleri artrit semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Artritle Yaşam

- Kilo Kontrolü: Fazla kiloların eklemler üzerinde ekstra baskı yarattığı için kilo vermek artrit semptomlarını hafifletebilir.

- Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri bakımından zengin bir diyet (örneğin balık, keten tohumu) iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.

- Düzenli Egzersiz: Eklemlerin esnekliğini koruyarak sertliği önlemek için düzenli egzersiz önemlidir.

Artrit, eklemlerde uzun süreli rahatsızlıklara yol açabilir, ancak doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle semptomlar yönetilebilir. Artrit tanısı ve tedavisi için doktor veya romatolog ile çalışmak, hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak ve yaşam kalitesini artırmak açısından önemlidir.