ARTRİT NEDENLERİ

Artrit, eklemlerde iltihaplanmaya ve ağrıya neden olan bir grup hastalığı tanımlar. Artritin birçok türü vardır ve bu türlerin nedenleri farklılık gösterir. Artrit genel olarak genetik, çevresel faktörler, yaşlanma, enfeksiyonlar ve otoimmün hastalıklar gibi bir dizi faktöre bağlı olarak gelişebilir. İşte artritin temel nedenleri:

1. Yaşlanma

- Neden Olur?: Yaş ilerledikçe eklemdeki kıkırdak dokusu aşınmaya başlar. Kıkırdak dokusu, eklem yüzeylerini koruyan ve eklemlerin rahatça hareket etmesini sağlayan esnek bir dokudur. Zamanla kıkırdak yıpranır ve eklemlerde osteoartrit (kireçlenme) gelişebilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Osteoartrit (Kireçlenme). Bu, yaşlı insanlarda en yaygın görülen artrit türüdür.

2. Genetik Yatkınlık

- Neden Olur?: Ailede artrit öyküsü bulunan kişilerde artrit gelişme riski daha yüksektir. Genetik faktörler, özellikle romatoid artrit gibi otoimmün artrit türlerinde önemli bir rol oynar. Genetik yatkınlık, bağışıklık sisteminin eklem dokularına saldırmasına neden olabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Romatoid artrit, sedef romatizması (psoriatik artrit) gibi otoimmün hastalıklar genetik yatkınlıkla ilişkilidir.

3. Bağışıklık Sistemi Bozuklukları (Otoimmün Hastalıklar)

- Neden Olur?: Otoimmün artrit, bağışıklık sisteminin normalde vücudu korumak için çalışması gereken bir durumda eklem dokularına saldırmasıyla oluşur. Vücut, eklemdeki sağlıklı hücreleri düşman olarak algılar ve onlara saldırarak iltihaplanmaya neden olur.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Romatoid artrit, sedef romatizması, ankilozan spondilit gibi hastalıklar bağışıklık sistemi bozukluklarına bağlı gelişir.

4. Eklem Yaralanmaları

- Neden Olur?: Ekleme alınan bir darbe ya da yaralanma, eklemde kalıcı hasara yol açabilir. Yaralanmadan sonra eklemdeki kıkırdak ve bağ dokusu hasar görür ve bu, zamanla eklem iltihabına ve osteoartrit gelişmesine neden olabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Travmatik artrit. Geçmişte yaşanan eklem yaralanmaları, özellikle sporcularda veya fiziksel iş yapanlarda ilerleyen yaşlarda artrite neden olabilir.

5. Aşırı Kilo ve Obezite

- Neden Olur?: Fazla kilo, eklemler üzerinde aşırı baskı oluşturur. Özellikle diz, kalça ve omurga gibi yük taşıyan eklemler bu baskıya karşı hassastır. Zamanla bu baskı, kıkırdağın aşınmasına ve osteoartrit gelişmesine yol açabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Osteoartrit. Aşırı kilolu veya obez kişilerde, eklem aşınması ve kireçlenme riski yüksektir.

6. Enfeksiyonlar

- Neden Olur?: Bakteri, virüs veya mantar gibi enfeksiyonlar, eklemlere ulaşıp iltihaba neden olabilir. Enfeksiyon eklemde iltihaplanmaya ve hasara yol açar. Zamanında tedavi edilmezse kalıcı eklem hasarı gelişebilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Septik artrit. Bu tür artrit, bir enfeksiyonun ekleme yayılması sonucu oluşur.

7. Ürik Asit Birikimi

- Neden Olur?: Kandaki yüksek ürik asit seviyeleri, eklemlerde kristal oluşumuna neden olabilir. Bu kristaller eklemde birikerek ani ve şiddetli iltihaplanma ataklarına yol açar.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Gut artriti. Ürik asit kristallerinin eklemde birikmesi sonucu ortaya çıkar.

8. Metabolik Bozukluklar

- Neden Olur?: Bazı metabolik bozukluklar, eklem iltihabına yol açabilir. Ürik asit metabolizmasındaki bozukluklar gut hastalığına neden olurken, başka metabolik sorunlar da eklem sağlığını etkileyebilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Gut artriti.

9. Hormon Dengesizlikleri

- Neden Olur?: Özellikle kadınlarda, hormon seviyelerindeki değişiklikler artrit riskini artırabilir. Östrojen hormonu, eklemleri koruyucu etkisi olan bir hormondur. Menopoz sırasında östrojen seviyelerindeki azalma, eklem sağlığını olumsuz etkileyebilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Menopoz sonrası kadınlarda osteoartrit riski daha yüksektir.

10. Sigara ve Alkol Kullanımı

- Neden Olur?: Sigara içmek, bağışıklık sistemini etkileyerek romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların riskini artırabilir. Alkol tüketimi ise gut artriti riskini artırabilir, çünkü alkol ürik asit seviyelerini yükseltir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Romatoid artrit (sigara ile ilişkilidir) ve gut artriti (alkol ile ilişkilidir).

11. Zayıflamış Bağışıklık Sistemi

- Neden Olur?: Bağışıklık sistemi zayıfladığında vücut, enfeksiyonlara ve iltihaplanmalara karşı daha savunmasız hale gelir. Bu durum, eklemlerde iltihaplanma riskini artırabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Romatoid artrit ve septik artrit gibi durumlar, bağışıklık sistemindeki sorunlarla ilişkilidir.

12. Psikolojik Stres

- Neden Olur?: Kronik stres, bağışıklık sistemini baskılayabilir ve vücutta iltihaplanmayı artırabilir. Bu durum, otoimmün artrit türlerinin tetiklenmesine neden olabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Romatoid artrit, stresin bağışıklık sistemi üzerindeki etkisi nedeniyle artış gösterebilir.

13. Diğer Hastalıklar

- Neden Olur?: Bazı hastalıklar artrit gelişimini tetikleyebilir. Örneğin lupus, sedef hastalığı, Lyme hastalığı gibi rahatsızlıklar artrite yol açabilir.

- En Sık Görülen Artrit Türü: Psoriatik artrit (sedef hastalığı ile ilişkilidir), Lupus artriti (lupus hastalığıyla ilişkilidir).

Özetle Artrit Nedenleri:

- Yaşlanma: Kıkırdak aşınması.

- Genetik: Aile öyküsü ve genetik yatkınlık.

- Bağışıklık Sistemi Bozuklukları: Otoimmün hastalıklar.

- Eklem Yaralanmaları: Geçmişte yaşanan travmalar.

- Aşırı Kilo: Eklemler üzerinde artan baskı.

- Enfeksiyonlar: Septik artrit gibi durumlara yol açabilir.

- Ürik Asit Birikimi: Gut hastalığı.

- Metabolik Bozukluklar ve Hormon Dengesizlikleri: Gut artriti, osteoartrit.

- Yaşam Tarzı Faktörleri: Sigara, alkol, stres.

Artrit, birçok farklı faktörün birleşimiyle oluşabilir ve bu faktörlerin etkisini en aza indirmek için sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir. Kilo kontrolü, düzenli egzersiz, sağlıklı beslenme ve stresten uzak durma, artrit riskini azaltmaya yardımcı olabilir.